همه‌چیز درباره‌ی سرطان متاستاتیک
سرطان متاستاتیک یک نوع مشخص از سرطان نیست، بلکه اصطلاحی است برای توصیف هر سرطانی که از محل اولیه خود به سایر نواحی بدن گسترش یافته است، از جمله گره‌های لنفاوی، اندام‌های دوردست یا استخوان‌ها.
محل اولیه سرطان، جایی است که سرطان از آن آغاز شده است.
محل متاستاز، ناحیه‌ای است که سرطان به آن گسترش یافته است.
برای مثال، در سرطان کولون که به کبد گسترش یافته است، محل اولیه کولون و محل متاستاز کبد است. با وجود گسترش، سلول‌های سرطانی همچنان ویژگی‌های بافتی محل اولیه را حفظ می‌کنند؛ به‌همین دلیل، درمان بر اساس نوع سرطان اولیه انجام می‌شود، نه محل متاستاز.
چگونه می‌توان از سرطان متاستاتیک پیشگیری کرد؟
بهترین راه پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان موفق سرطان اولیه است. غربالگری و پایش منظم برای برخی سرطان‌ها مانند پستان، کولون و دهانه‌ی رحم می‌تواند احتمال تشخیص سرطان در مراحل پیشرفته یا متاستاتیک را کاهش دهد. بااین‌حال، در بسیاری از موارد، پیشگیری کامل از سرطان متاستاتیک ممکن نیست.
سرطان معمولاً به کجا گسترش می‌یابد؟
سرطان می‌تواند به‌صورت موضعی یا دوردست گسترش یابد. برخی سرطان‌ها عمدتاً در محل‌های مجاور باقی می‌مانند، مانند تومورهای مغزی یا سر و گردن. برخی سرطان‌های خونی مانند لوسمی و میلوم متعدد از ابتدا در کل بدن منتشرند. لنفوم‌ها نیز به‌طور معمول از طریق دستگاه لنفاوی گسترش می‌یابند.
الگوی گسترش برخی از سرطان‌های شایع به شرح زیر است:
| نوع سرطان | شایع‌ترین محل‌های متاستاز |
| مثانه | استخوان، کبد، ریه |
| پستان | استخوان، مغز، کبد، ریه |
| کولورکتال | کبد، ریه، صفاق (پریتوئن) |
| کلیه | غده فوق‌کلیه، استخوان، مغز، کبد، ریه |
| ریه | غده فوق‌کلیه، استخوان، مغز، کبد، ریه مقابل |
| ملانوما | استخوان، مغز، کبد، ریه، پوست/عضله |
| تخمدان | کبد، ریه، صفاق |
| پانکراس | کبد، ریه، صفاق |
| پروستات | غده فوق‌کلیه، استخوان، کبد، ریه |
| معده | کبد، ریه، صفاق |
| تیروئید | استخوان، کبد، ریه |
| رحم | کبد، ریه، صفاق، واژن |
سرطان متاستاتیک چگونه درمان می‌شود؟
درمان به نوع سرطان اولیه، محل‌های متاستاز، شرایط عمومی بیمار و اهداف درمانی بستگی دارد.
درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
جراحی یا پرتودرمانی برای تومورهای متاستاتیک منفرد؛
شیمی‌درمانی، ایمونوتراپی یا درمان هدفمند برای گسترش وسیع‌تر؛
مراقبت تسکینی (Palliative care) برای بهبود کیفیت زندگی، کاهش درد و عوارض بیماری، به‌ویژه در مواردی که درمان‌های تهاجمی مناسب نیستند.
بیماران باید با تیم درمانی درباره اهداف شخصی‌شان، مزایا و عوارض احتمالی هر درمان، و تأثیر آن بر کیفیت زندگی گفت‌وگو کنند. گرفتن نظر دوم پزشکی (Second opinion) نیز می‌تواند گزینه‌ها را روشن‌تر کند.
یافتن حمایت
تشخیص سرطان متاستاتیک می‌تواند باعث انزوای روانی شود، زیرا حمایت‌های رایج برای بیماران در مراحل ابتدایی ممکن است دیگر مناسب نباشد. راهکارهایی برای یافتن حمایت عبارت‌اند از:
صحبت صریح با دوستان و اعضای خانواده و مشخص‌کردن نیازها؛
تهیه فهرستی از کارهایی که دیگران می‌توانند در آن کمک کنند؛
استفاده از توانمندی‌های افراد برای تخصیص وظایف مناسب؛
درخواست کمک از مددکار اجتماعی برای دریافت حمایت‌های روانی، اجتماعی و مالی؛
پیوستن به گروه‌های حمایتی مخصوص بیماران با سرطان پیشرفته یا متاستاتیک.
منبع:
Oncolink.org
تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش
نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک
