محققان دانشگاه کمبریج اعلام کردند که یک روش درمانی جدید باعث افزایش چشمگیر نرخ بقاء در بیماران مبتلا به سرطان پستان ارثی و تهاجمی شده است.
در یک کارآزمایی بالینی که در آن ابتدا شیمی‌درمانی و سپس یک داروی هدفمند سرطان پیش از جراحی تجویز شد، صددرصد بیماران توانستند سه سال حساس پس از جراحی را بدون عود بیماری پشت سر بگذارند.
این یافته‌ها که امروز در نشریه Nature Communications منتشر شده، می‌تواند به مؤثرترین روش درمانی تاکنون برای بیماران مبتلا به سرطان پستان اولیه با جهش‌های ارثی در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 تبدیل شود.
سرطان‌های پستانی که ناشی از نقص در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 هستند، به‌طور معمول دشوارتر درمان می‌شوند. این موضوع زمانی در سطح عمومی مطرح شد که «آنجلینا جولی»، بازیگر مشهور، به‌عنوان ناقل ژن BRCA1، در سال ۲۰۱۳ تصمیم به انجام ماستکتومی دوطرفه پیشگیرانه گرفت.
در حال حاضر، درمان استاندارد شامل کوچک کردن تومور با استفاده از شیمی‌درمانی و ایمونوتراپی و سپس جراحی برای برداشت آن است. سه سال نخست پس از جراحی دوره‌ای بحرانی محسوب می‌شود، زیرا بیشترین خطر عود یا مرگ در این بازه زمانی رخ می‌دهد.
کارآزمایی بالینی موسوم به Partner رویکرد متفاوتی اتخاذ کرد و دو نوآوری را به نمایش گذاشت: افزودن داروی “اولاپاریب” به شیمی‌درمانی قبل از جراحی، و همچنین تنظیم دقیق زمان‌بندی تجویز درمان‌ها. اولاپاریب، که به‌صورت خوراکی مصرف می‌شود، یک داروی هدفمند سرطان است که هم‌اکنون در سرویس سلامت همگانی بریتانیا (NHS) در دسترس است.
این مطالعه با رهبری بیمارستان Addenbrooke’s وابسته به مجموعه بیمارستان‌های دانشگاه کمبریج (CUH) و دانشگاه کمبریج انجام شد و بیماران از ۲۳ مرکز NHS در سراسر بریتانیا جذب شدند.
نتایج نشان داد که ایجاد یک فاصله زمانی ۴۸ ساعته بین شیمی‌درمانی و تجویز اولاپاریب منجر به نتایج بهتری می‌شود؛ احتمالاً به این دلیل که مغز استخوان بیمار فرصت بازیابی از اثرات شیمی‌درمانی را می‌یابد، در حالی که سلول‌های تومور همچنان در معرض آسیب‌پذیری نسبت به داروی هدفمند قرار دارند.
در میان ۳۹ بیماری که ابتدا شیمی‌درمانی و سپس اولاپاریب دریافت کردند، تنها یک نفر طی سه سال پس از جراحی دچار عود شد و همه بیماران زنده ماندند.
در مقایسه، در گروه کنترل که شامل ۴۵ بیمار دریافت‌کننده صرفاً شیمی‌درمانی بود، نرخ بقاء سه‌ساله ۸۸ درصد بود و از میان ۹ بیماری که دچار عود شدند، ۶ نفر جان باختند.
جکی ون بوخوون، ۵۹ ساله از جنوب کمبریج‌شایر، که در فوریه ۲۰۱۹ با توموری کوچک اما تهاجمی تشخیص داده شد، می‌گوید: “زمانی که تشخیص را شنیدم، شوکه و بی‌حس شدم. به بچه‌هایم فکر کردم و به مادرم و خواهرم که هر دو مبتلا به سرطان پستان بودند. واقعاً نگران بودم. حالا بعد از شش سال، کاملاً سالم هستم و اثری از سرطان وجود ندارد. به کارم برگشته‌ام، از زندگی لذت می‌برم و وقتم را با خانواده می‌گذرانم. وقتی سرطان را تجربه می‌کنی، دیدت به زندگی عوض می‌شود و هر روز نعمتی است.”
این یافته‌ها می‌توانند به درمان سایر سرطان‌هایی که ناشی از جهش در ژن‌های BRCA هستند مانند برخی انواع سرطان تخمدان، پروستات و پانکراس نیز تعمیم یابند.
همچنین، این روش می‌تواند هزینه‌های درمانی NHS را کاهش دهد، چراکه در حال حاضر، اولاپاریب برای مدت ۱۲ ماه پس از جراحی تجویز می‌شود، اما در این کارآزمایی، بیماران فقط به مدت ۱۲ هفته و آن هم پیش از جراحی دارو را دریافت کردند.
پروفسور ژان آبراهام، مشاور بیمارستان Addenbrooke’s و سرپرست این مطالعه گفت:”در مطالعاتی از این دست، به‌ندرت نرخ بقاء ۱۰۰ درصدی را می‌بینیم، آن هم در مورد این نوع سرطان‌های تهاجمی. ما از پتانسیل این رویکرد جدید بسیار هیجان‌زده‌ایم، چون یافتن راهی مؤثر برای درمان یا حتی درمان قطعی بیماران مبتلا به سرطان‌های مرتبط با BRCA1 و BRCA2 از اهمیت حیاتی برخوردار است.”
پروفسور آبراهام، که استاد پزشکی دقیق سرطان پستان در دانشگاه کمبریج نیز هست، افزود که ایده‌ی بررسی فاصله‌ی زمانی ۴۸ ساعته در پی یک «مکالمه تصادفی» با مارک اوکانر، دانشمند ارشد شرکت AstraZeneca در بخش تحقیقات اولیه سرطان، شکل گرفت.
مارک اوکانر گفت:”کارآزمایی Partner اهمیت تشخیص زودهنگام سرطان و ارزش نوآوری علمی در طراحی مطالعات بالینی را برجسته می‌کند؛ در این مورد خاص، با استفاده از سلول‌های بنیادی مغز استخوان، بهترین زمان‌بندی برای ترکیب درمان‌ها مشخص شد. اگرچه لازم است این یافته‌ها در یک مطالعه بزرگ‌تر تأیید شوند، اما واقعاً هیجان‌انگیز هستند و می‌توانند مسیر درمان بیماران دارای نیازهای درمانی برآورده‌نشده را متحول کنند.”
میشل میچل، مدیرعامل Cancer Research UK، اظهار داشت:”یکی از بهترین راه‌های شکست دادن سرطان، استفاده مؤثرتر از درمان‌هایی است که همین حالا در دسترس ما هستند. اگرچه این تحقیق هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد، اما کشف امیدبخشی است که نشان می‌دهد افزودن اولاپاریب در زمان‌بندی مناسب می‌تواند زمان بیشتری در کنار عزیزان را برای بیماران مبتلا به این نوع خاص سرطان پستان به ارمغان آورد. چنین تحقیقاتی به ما کمک می‌کند تا روش‌هایی ایمن‌تری برای درمان انواع خاصی از سرطان بیابیم. برای تأیید ایمنی و اثربخشی این تکنیک جدید، به مطالعات بیشتر در مقیاس بزرگ‌تری نیاز داریم.”
پروفسور آبراهام و تیم او اکنون در حال برنامه‌ریزی برای فاز بعدی این پژوهش هستند که هدف آن، تکرار نتایج در یک مطالعه بزرگ‌تر و تأیید این موضوع است که رویکرد Partner نسبت به درمان استاندارد فعلی، نه‌تنها مؤثرتر بلکه کم‌عارضه‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
منبع:
Neoadjuvant PARP inhibitor scheduling in BRCA1 and BRCA2 related breast cancer: PARTNER, a randomized phase II/III trial. Nature Communications, 2025; 16 (1) DOI: 10.1038/s41467-025-59151-0
تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش
نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک
