سرطان پوست غیرملانومی: مرحله‌بندی و درمان

در مقاله پیشِ رو در نظر داریم با مرحله‌بندی و درمان سرطان پوست غیرملانومی اشنا شویم.

فهرست مطالب

سرطان پوست غیرملانومی چیست؟

مرحله‌بندی سرطان چیست؟

مرحله‌بندی سرطان پوست غیرملانومی چگونه انجام می‌شود؟

سرطان سلول پایه‌ای (BCC) و سلول سنگفرشی (SCC) در پوست سر و گردن (غیر از پلک)

سرطان سلول پایه‌ای و سلول سنگفرشی در پوست پلک

درمان سرطان پوست غیرملانومی چگونه است؟

سرطان پوست غیرملانومی چیست؟

دو نوع اصلی از سرطان پوست غیرملانومی وجود دارد که بر اساس سلول‌های منشاء آن‌ها نام‌گذاری شده‌اند:

کارسینوم سلول پایه‌ای (BCC): از سلول‌های پایه‌ای پوست آغاز می‌شود.

کارسینوم سلول سنگفرشی(SCC) : از سلول‌های سنگفرشی پوست منشأ می‌گیرد.

این سرطان‌ها در اپیدرم (لایه‌ی بیرونی پوست) دیده می‌شوند.

سایر انواع نادرتر سرطان پوست غیرملانومی شامل آنژیوسارکوم، لنفوم‌های پوستی B و T سلولی، درماتوفیبروسارکوم برجسته (DFSP)، سارکوم کاپوزی، کارسینوم سلول مرکل، و کارسینوم غدد سباسه هستند.

این مقاله بر سرطان‌های سلول پایه‌ای و سلول سنگفرشی تمرکز دارد.

مرحله‌بندی سرطان چیست؟

مرحله‌بندی فرآیند تعیین میزان گسترش سرطان در بدن است: این‌که سرطان چه اندازه است، کجا قرار دارد، و آیا به دیگر اندام‌ها منتشر شده است یا نه. برای مرحله‌بندی ممکن است آزمایش‌هایی مانند بیوپسی، تصویربرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه، سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی و آزمایش‌های خون انجام شوند.

پزشکان برای برنامه‌ریزی درمان مناسب، باید اطلاعات دقیقی درباره سرطان و سلامت کلی شما داشته باشند.

مرحله‌بندی سرطان پوست غیرملانومی چگونه انجام می‌شود؟

مرحله‌بندی سرطان با ارزیابی اندازه تومور، محل آن، و گسترش آن به دیگر نواحی انجام می‌شود. سیستم مرحله‌بندی برای سرطان پوست غیرملانومی به نام سیستم TNM شناخته می‌شود و شامل سه بخش است:

T (تومور): اندازه یا گستردگی تومور، و این‌که تا چه عمقی به بافت‌های اطراف یا ساختارهایی مثل استخوان نفوذ کرده است.

N (غدد لنفاوی): آیا سرطان به غدد لنفاوی انتشار یافته است یا خیر.

M (متاستاز): آیا سرطان به اندام‌های دیگر (متاستاز) گسترش یافته است یا خیر.

جدیدترین نسخه‌ی این سیستم فقط برای سرطان‌های سلول پایه‌ای و سلول سنگفرشی در ناحیه سر و گردن (لب‌ها، گوش‌ها، صورت، پوست سر و گردن) کاربرد دارد. برای تومورهای پلک، سیستم مرحله‌بندی متفاوتی استفاده می‌شود.

در بسیاری از موارد، مرحله‌بندی برای سرطان سلول پایه‌ای انجام نمی‌شود، زیرا این نوع سرطان تقریباً همیشه پیش از انتشار به دیگر نواحی، درمان و کنترل می‌شود.

سیستم مرحله‌بندی بسیار پیچیده است. در ادامه خلاصه‌ای از مراحل آورده شده است، اما درباره مرحله‌ی خاص سرطان خود حتماً با پزشکتان مشورت کنید.

BCC و SCC در پوست سر و گردن (به‌جز پلک)

مرحله ۰ (کارسینوم درجا): سلول‌های غیرطبیعی در لایه سلول پایه‌ای یا سنگفرشی اپیدرم یافت شده‌اند. این سلول‌ها ممکن است به سرطان تبدیل شده و به بافت‌های اطراف گسترش یابند.

مرحله ۱: اندازه تومور ۲ سانتی‌متر یا کمتر است.

مرحله ۲: تومور بزرگ‌تر از ۲ سانتی‌متر ولی کوچک‌تر از ۴ سانتی‌متر است.

مرحله ۳: تومور بزرگ‌تر از ۴ سانتی‌متر است؛ یا به بافت پوشاننده عصب‌ها در زیر درم، بافت زیرجلدی یا استخوان (با آسیب خفیف به استخوان) نفوذ کرده است؛ یا به یک غده لنفاوی در همان سمت بدن با اندازه ۳ سانتی‌متر یا کمتر (بدون نفوذ از کپسول گره) انتشار یافته است.

مرحله ۴: تومور هر اندازه‌ای دارد و ممکن است به استخوان (با آسیب خفیف)، بافت‌های زیر پوست یا عصب‌ها نفوذ کرده باشد. سرطان به غدد لنفاوی به یکی از اشکال زیر گسترش یافته است:

یک گره لنفاوی در همان سمت بدن، با اندازه ≤۳ سانتی‌متر و نفوذ از کپسول گره؛ یا

گره لنفاوی ۳ تا ۶ سانتی‌متر بدون نفوذ کپسول؛ یا

بیش از یک گره در همان سمت بدن با اندازه ≤۶ سانتی‌متر بدون نفوذ کپسول؛ یا

یک یا چند گره در سمت مخالف بدن یا در هر دو سمت، با اندازه ≤۶ سانتی‌متر بدون نفوذ کپسول.

سرطان ممکن است به مغز استخوان یا استخوان (از جمله پایه جمجمه) گسترش یافته و استخوان آسیب دیده باشد؛ همچنین ممکن است به ریه‌ها یا اندام‌های دیگر هم متاستاز داده باشد.

BCC و SCC در پوست پلک

مرحله ۰: سلول‌های غیرطبیعی در اپیدرم (معمولاً در لایه سلول پایه‌ای) دیده می‌شوند که ممکن است سرطانی شوند.

مرحله 1A: تومور ۱۰ میلی‌متر یا کمتر است و ممکن است به لبه پلک، بافت همبند یا ضخامت کامل پلک نفوذ کرده باشد.

مرحله IB: تومور بین ۱۰ تا ۲۰ میلی‌متر است و به لبه پلک یا بافت‌های عمقی‌تر نرسیده است.

مرحله IIA: تومور بین ۱۰ تا ۲۰ میلی‌متر است و به لبه پلک یا بافت‌های عمقی پلک نفوذ کرده؛ یا تومور بین ۲۰ تا ۳۰ میلی‌متر است و ممکن است به لبه پلک یا بافت‌های عمقی نفوذ کرده باشد.

مرحله IIB: تومور به چشم، حفره چشم، سینوس‌ها، مجاری اشکی، مغز یا بافت‌های نگهدارنده چشم گسترش یافته است.

مرحله IIIA: تومور ممکن است به بافت‌های اطراف یا ساختارهای چشم گسترش یافته باشد. سرطان به یک گره لنفاوی در همان سمت بدن، با اندازه ≤۳ سانتی‌متر انتشار یافته است.

مرحله IIIB: سرطان به گره‌ای با اندازه >۳ سانتی‌متر یا به بیش از یک گره در سمت مخالف بدن یا هر دو سمت انتشار یافته است.

مرحله IV: سرطان به اندام‌هایی مانند ریه یا کبد گسترش یافته است.

درمان سرطان پوست غیرملانومی چگونه انجام می‌شود؟

درمان بستگی به مرحله سرطان، سن، سلامت عمومی و نتایج آزمایش‌ها دارد و ممکن است شامل یک یا چند مورد از روش‌های زیر باشد:

جراحی

در اغلب موارد، جراحی روش اصلی درمان BCC و SCC است. نوع جراحی بسته به نوع، مرحله، اندازه، محل تومور و وضعیت کلی سلامت انتخاب می‌شود. اغلب این جراحی‌ها در مطب یا کلینیک انجام می‌گیرند و گاهی پس از آن شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی انجام می‌شود.

پرتودرمانی

از اشعه‌های پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این روش ممکن است تنها درمان باشد یا با جراحی و/یا شیمی‌درمانی ترکیب شود، به‌ویژه اگر تومور بسیار بزرگ باشد، در محل دشوار برای جراحی قرار داشته باشد یا فرد نتواند تحت عمل جراحی قرار گیرد.

شیمی‌درمانی

شامل داروهای ضدسرطان است که ممکن است به صورت سیستمیک (خوراکی یا تزریقی) یا موضعی (بر روی پوست) تجویز شود. شیمی‌درمانی موضعی نسبت به سیستمیک عوارض کمتری دارد. رایج‌ترین داروی مورد استفاده 5-فلوئورواوراسیل (5-FU) است که به صورت موضعی و سیستمیک استفاده می‌شود. داروی سیس‌پلاتین نیز گاهی استفاده می‌شود.

درمان هدفمند

داروهایی هستند که به‌طور خاص مولکول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند. داروهای هدفمند برای BCC و SCC عبارت‌اند از:

ویسمودگب (Vismodegib / Erivedge)، سونیدگب (Sonidegib / Odomzo)، ستیوکسی‌مب (Cetuximab / Erbitux)

ایمونوتراپی

داروهایی که سیستم ایمنی را فعال می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را نابود کند. داروهای رایج در این دسته برای سرطان پوست غیرملانومی عبارت‌اند از:

سمپلی‌لیمب (Cemiplimab / Libtayo)، پمبرولیزومب (Pembrolizumab / Keytruda)

کارآزمایی‌های بالینی

ممکن است شرکت در کارآزمایی بالینی به‌عنوان بخشی از برنامه درمانی به شما پیشنهاد شود. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به منابع معتبر یا خدمات جستجوی کارآزمایی‌ها مراجعه کنید.

تصمیم‌گیری درباره درمان

تیم مراقبت شما در انتخاب روش درمانی شما را مشارکت خواهد داد. ممکن است چند گزینه درمانی برای شما مطرح شود، و گرچه این موضوع استرس‌زا و اضطراری به‌نظر برسد، اما شما معمولاً چند هفته وقت دارید تا با پزشکان مختلف مشورت کنید، درباره گزینه‌ها بیندیشید و بهترین تصمیم را برای خودتان بگیرید. این یک انتخاب شخصی است. دوستان و خانواده می‌توانند به شما در بررسی جوانب مثبت و منفی کمک کنند، اما تصمیم نهایی باید با شما باشد. راحتی ذهنی شما با تصمیم‌تان، به شما کمک خواهد کرد مراحل درمان را بهتر طی کنید. در صورت هرگونه سؤال یا نگرانی، با تیم درمان خود تماس بگیرید.

تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش

نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک