مرحله‌بندی سرطان چیست؟
مرحله‌بندی به معنای تعیین میزان گسترش سرطان در بدن و محل‌های درگیر آن است. برای انجام این کار، آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون، سی‌تی‌اسکن، MRI، بیوپسی، پیلوگرام داخل‌وریدی (تزریق ماده حاجب به رگ که از کلیه و مثانه عبور کرده و در عکس‌برداری دیده می‌شود) و کولپوسکوپی (یک روش تشخیصی ساده، غیرتهاجمی و بدون درد است که برای بررسی دقیق دهانه رحم، واژن و ولوا (فرج) انجام می‌شود. در این روش، پزشک با استفاده از دستگاهی بزرگ‌نمایی‌کننده به نام کولپوسکوپ سطح دهانه رحم را از نزدیک مشاهده می‌کند تا هرگونه ناهنجاری، ضایعه پیش‌سرطانی یا نشانه‌های سرطان را تشخیص دهد) انجام می‌شود. این اطلاعات به پزشکان کمک می‌کند تا مناسب‌ترین برنامه درمانی را بر اساس وضعیت دقیق بیماری طراحی کنند.
در سرطان دهانه رحم، دو نوع مرحله‌بندی انجام می‌شود:
مرحله‌بندی بالینی بر اساس نتایج آزمایش‌ها و تصویربرداری‌ها
مرحله‌بندی آسیب‌شناختی (پاتولوژیک) که پس از جراحی و بررسی مستقیم بافت انجام می‌شود (در صورت انجام جراحی).
برنامه درمانی عمدتاً بر اساس مرحله‌بندی بالینی طراحی می‌شود.
مرحله‌بندی بر اساس اندازه تومور، محل آن و میزان گسترش به اندام‌های دیگر انجام می‌شود. سیستم مورد استفاده برای مرحله‌بندی سرطان دهانه رحم، سیستم FIGO (فدراسیون بین‌المللی زنان و زایمان) است.
مرحله‌بندی سرطان دهانه رحم چگونه انجام می‌شود؟
سرطان دهانه رحم بر اساس میزان گسترش سرطان و محل‌هایی که درگیر شده‌اند و حجم کلی بافت سرطانی در بدن انجام می‌شود. برای درک دقیق‌تر وضعیت خود با پزشکتان مشورت کنید.
خلاصه مراحل:
مرحله I:
سرطان به بافت‌های عمقی دهانه رحم نفوذ کرده اما به غدد لنفاوی یا اندام‌های دور دست گسترش نیافته است.
IA: سرطان بسیار کوچک و فقط در زیر میکروسکوپ قابل مشاهده است.
IA1: عمق نفوذ < 3 میلی‌متر
IA2: عمق نفوذ بین 3 تا 5 میلی‌متر
IB: عمق نفوذ > 5 میلی‌متر، اما هنوز درون دهانه رحم است.
IB1: اندازه ≤ 2 سانتی‌متر
IB2: اندازه بین 2 تا 4 سانتی‌متر
IB3: اندازه ≥ 4 سانتی‌متر
مرحله II:
سرطان از دهانه رحم و رحم فراتر رفته ولی هنوز به دیواره لگن یا بخش پایینی واژن نرسیده است.
IIA: درگیر نکردن بافت اطراف دهانه رحم (پارامتریا)
IIA1: اندازه ≤ 4 سانتی‌متر
IIA2: اندازه ≥ 4 سانتی‌متر
IIB: درگیری بافت پارامتریا
مرحله III:
سرطان به واژن تحتانی، دیواره لگن یا لوله‌های ادراری (حالب‌ها) رسیده است و ممکن است باعث انسداد شود. درگیری غدد لنفاوی ممکن است وجود داشته باشد.
IIIA: درگیری واژن تحتانی بدون درگیری دیواره لگن
IIIB: درگیری دیواره لگن یا انسداد حالب و ایجاد هیدرونفروز
IIIC: درگیری غدد لنفاوی لگنی (IIIC1) یا پاراآئورتی (IIIC2)
مرحله IV:
سرطان به ارگان‌های مجاور یا دوردست گسترش یافته است.
IVA: گسترش به مثانه، رکتوم یا بیرون از لگن
IVB: گسترش به اندام‌های دور مانند ریه، استخوان یا غدد لنفاوی دوردست
درمان سرطان دهانه رحم
درمان سرطان دهانه رحم به عواملی مانند مرحله بیماری، سابقه پزشکی، وضعیت سلامت فعلی، اهداف درمانی فرد و سایر ملاحظات بستگی دارد. گزینه‌های درمانی ممکن است شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، درمان هدفمند، ایمنی‌درمانی و شرکت در کارآزمایی‌های بالینی باشند. این سرطان معمولاً توسط متخصص آنکولوژی زنان درمان می‌شود؛ پزشکی که هم جراحی و هم شیمی‌درمانی را برای بیماران انجام می‌دهد، در حالی‌که در بسیاری از سرطان‌های دیگر این وظایف میان پزشکان مختلف تقسیم می‌شود.
جراحی
جراحی می‌تواند برای اهداف زیر انجام شود:
تشخیص سرطان دهانه رحم
تعیین میزان گسترش بیماری
درمان سرطان، به‌ویژه در مراحل اولیه
هدف اصلی جراحی، برداشت حداکثری تومور است. انواع مختلفی از جراحی وجود دارد، از جمله:
تراکلکتومی (برداشت گردن رحم و حفظ رحم برای حفظ باروری)
هیسترکتومی (برداشت رحم)
برداشت وسیع لگنی (Pelvic Exenteration)
برخی روش‌های جراحی ممکن است توانایی فرد برای باروری را تحت‌تأثیر قرار دهند، اما در برخی موارد، تخمدان‌ها را می‌توان حفظ کرد تا از یائسگی زودرس جلوگیری شود. درباره‌ی آینده باروری خود، حتماً با پزشک مشورت کنید.
پرتودرمانی
پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه X برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. کاربردهای آن شامل موارد زیر است:
به‌عنوان درمان اصلی در برخی بیماران
پس از جراحی برای از بین بردن سلول‌های باقی‌مانده
همراه با شیمی‌درمانی (شیمی‌پرتودرمانی هم‌زمان) برای افزایش اثربخشی
برای درمان موارد عودکننده یا منتشرشده
پرتودرمانی ممکن است به‌صورت پرتودرمانی خارجی (External Beam Radiation) یا براکی‌تراپی (پرتودرمانی داخلی) انجام شود که انتخاب روش به مرحله و نوع تومور بستگی دارد.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی از داروهای ضدسرطان برای تخریب سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. کاربرد آن بسته به مرحله بیماری متغیر است و در همه بیماران استفاده نمی‌شود. داروها ممکن است:
همراه با پرتودرمانی تجویز شوند (مانند سیس‌پلاتین، ۵-فلوئورواوراسیل، کربوپلاتین)
در موارد منتشر یا عودکننده تجویز شوند (مانند پاکلیتاکسل، توپوتکان، دکتاکسل، ایفوسفامید، جمسیتابین، میتومایسین و …)
درمان هدفمند
در این روش، داروها به‌طور خاص روی پروتئین‌ها یا ژن‌های غیرطبیعی سلول‌های سرطانی اثر می‌گذارند. تومور ممکن است برای یافتن این نشانگرها آزمایش شود. داروهای مورد استفاده در سرطان دهانه رحم شامل:
Bevaci
Tisotumab vedotin-tftv
تحقیقات برای داروهای هدفمند جدید همچنان در قالب کارآزمایی‌های بالینی ادامه دارد.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی با فعال‌سازی سیستم ایمنی بدن به مقابله با سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. نمونه‌ای از داروی مورد استفاده در سرطان دهانه رحم Pembrolizumab است.
تومور باید آزمایش شود تا مشخص شود که آیا ایمونوتراپی برای شما مؤثر خواهد بود یا نه.
کارآزمایی‌های بالینی
شما ممکن است به شرکت در کارآزمایی‌های بالینی برای درمان‌های جدید دعوت شوید. برای اطلاع از جدیدترین پژوهش‌ها، می‌توانید از خدمات جست‌وجوی کارآزمایی بالینی استفاده کنید.
تصمیم‌گیری برای درمان
تیم درمانی شما را در روند انتخاب برنامه درمانی مشارکت می‌دهد. اگرچه ممکن است این فرآیند اضطراری به‌نظر برسد، اما معمولاً زمان کافی برای مشورت، بررسی گزینه‌ها و انتخاب بهترین مسیر درمانی وجود دارد. این یک تصمیم شخصی است که باید با آگاهی کامل و مشورت با خانواده یا دوستان، اما نهایتاً بر اساس آسودگی خاطر خودتان گرفته شود.
تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش
نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم
