اپندیموما نوعی نادر از تومور است که در مغز یا نخاع ایجاد می‌شود. مغز مسئول کنترل همه عملکردهای بدن از جمله تنفس، ضربان قلب، حافظه و یادگیری، احساسات و حواس مختلف است. نخاع نیز از دسته‌های فیبرهای عصبی تشکیل شده که پیام‌ها را میان مغز و سایر بخش‌های بدن منتقل می‌کند. مغز و نخاع در مجموع، دستگاه عصبی مرکزی (CNS) را تشکیل می‌دهند.
اپندیموما زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌هایی به نام سلول‌های اپندیمال به‌طور مهارنشده‌ای شروع به رشد می‌کنند. این سلول‌ها در دیواره بطن‌ها و مجراهای مغز و نخاع قرار دارند و مایع مغزی-نخاعی (CSF) تولید می‌کنند؛ مایعی که مانند ضربه‌گیر، مغز و نخاع را در برابر آسیب محافظت می‌کند. اپندیموماها می‌توانند از طریق انتقال سلول‌های توموری توسط مایع مغزی-نخاعی به سایر بخش‌های دستگاه عصبی مرکزی گسترش یابند، اما به‌ندرت به خارج از این دستگاه منتشر می‌شوند.
اپندیموما می‌تواند در کودکان و بزرگسالان رخ دهد، اما در کودکان خردسال شایع‌تر است. این نوع تومور حدود ۹٪ از تومورهای مغزی و نخاعی در کودکان را تشکیل می‌دهد و سالانه حدود ۲۰۰ کودک را در ایالات متحده مبتلا می‌سازد.
فهرست مطالب:
انواع اپندیمومای دوران کودکی
علل و عوامل خطر
علائم
روش‌های تشخیص
اهمیت دریافت نظر دوم
مرحله‌بندی و درجه‌بندی تومور
انواع روش‌های درمان
0درمان اپندیمومای مغزی یا ساقه مغز
درمان اپندیمومای نخاعی
درمان اپندیمومای عودکننده
عوامل مؤثر بر پیش‌آگهی
عوارض جانبی و پیامدهای دیررس درمان
مراقبت‌های پیگیری
کنار آمدن با سرطان کودک
انواع اپندیمومای دوران کودکی
انواع مختلفی از اپندیموما بر اساس محل تومور وجود دارد. در کودکان، سه نوع اصلی از این تومور دیده می‌شود:
اپندیمومای Posterior fossa (infratentorial)
این نوع تومور در بخش پایینی مغز، در نزدیکی وسط پشت سر ایجاد می‌شود. در کودکان، بیشتر اپندیموماها در این ناحیه دیده می‌شوند و مخچه و ساقه مغز را درگیر می‌کنند.
مخچه: در بخش پایینی و پشتی مغز قرار دارد (نزدیک وسط پشت سر) و مسئول کنترل حرکات، تعادل و وضعیت بدن است.
ساقه مغز: در پایین‌ترین قسمت مغز و درست بالای پشت گردن قرار دارد و مغز را به نخاع متصل می‌کند. ساقه مغز عملکردهای حیاتی مانند تنفس، ضربان قلب، فشار خون و همچنین اعصاب و عضلات مربوط به بینایی، شنوایی، راه‌رفتن، صحبت‌کردن و غذا خوردن را کنترل می‌کند.
اپندیمومای سوپراتنتوریال (supratentorial)
این تومور در قسمت بالای سر و در ناحیه مخ (cerebrum) ایجاد می‌شود. اپندیموما در این ناحیه از مغز در کودکان کمتر شایع است.
مخ: بزرگ‌ترین بخش مغز است که در قسمت فوقانی سر قرار دارد و مسئول تفکر، یادگیری، حل مسئله، احساسات، گفتار، خواندن، نوشتن و حرکات ارادی است.
اپندیمومای نخاعی
این نوع اپندیموما در کودکان نادر است. بیشتر اپندیموماهای نخاعی در کودکان از نوع اپندیمومای میکسوپاپیلاری هستند که معمولاً در بخش پایینی ستون فقرات ایجاد می‌شوند.
نخاع: ستونی از بافت عصبی است که از ساقه مغز شروع شده و در مرکز پشت امتداد می‌یابد. اعصاب نخاعی پیام‌ها را میان مغز و سایر بخش‌های بدن منتقل می‌کنند، مانند پیامی از مغز برای حرکت دادن عضلات یا پیامی از پوست به مغز برای احساس لمس.
علل و عوامل خطر اپندیمومای دوران کودکی
اپندیمومای دوران کودکی در اثر تغییراتی در عملکرد سلول‌های اپندیمال ایجاد می‌شود، به‌ویژه تغییراتی که نحوه رشد و تقسیم این سلول‌ها را دگرگون می‌سازند. علت دقیق این تغییرات سلولی هنوز ناشناخته است. برای آشنایی بیشتر با روند شکل‌گیری سرطان، به مطلب «سرطان چیست؟» مراجعه کنید.
عامل خطر (Risk factor) هر چیزی است که احتمال بروز یک بیماری را افزایش دهد. در کودکان، ابتلا به یک بیماری ژنتیکی به نام نوروفیبروماتوز نوع دوم (NF2) ممکن است خطر بروز اپندیموما در مسیر بینایی را افزایش دهد. البته، همه کودکانی که این عامل خطر را دارند دچار اپندیموما نمی‌شوند، و برخی کودکان نیز بدون داشتن هیچ عامل خطر شناخته‌شده‌ای ممکن است به این تومور مبتلا شوند.
علائم اپندیمومای دوران کودکی
علائم اپندیموما بسته به محل تومور و سن کودک متفاوت است. اگر کودک شما هر یک از علائم زیر را دارد، ضروری است که با پزشک او مشورت کنید.
علائم اپندیمومای حفره خلفی در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تجمع مایع مغزی-نخاعی در مغز (هیدروسفالی) که می‌تواند موجب خستگی، استفراغ، نگاه ثابت رو به پایین، تحریک‌پذیری، کندی در رشد یا افزایش اندازه سر شود.
از دست دادن تعادل یا مشکل در راه‌رفتن
درد گردن
اختلال در عملکرد اعصاب بخش پشتی مغز
علائم اپندیمومای سوپراتنتوریال در کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
تشنج
سردردهای مکرر
تاری دید
حالت تهوع و استفراغ
تغییر در حرکت یا حس بدن
علائم اپندیمومای نخاعی در کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
درد گردن یا کمر
ضعف یا خشکی گردن
ضعف در یکی از پاها یا هر دو پا
مشکل در ادرار کردن
تغییر در عملکرد روده
نکته مهم این است که این علائم ممکن است ناشی از بیماری‌های دیگری غیر از اپندیموما نیز باشند. تنها راه تشخیص قطعی، مراجعه به پزشک است.
آزمایش‌های تشخیصی اپندیمومای دوران کودکی
اگر کودک شما علائمی دارد که احتمال اپندیموما را مطرح می‌کند، پزشک باید بررسی کند که آیا این علائم واقعاً ناشی از اپندیموما هستند یا علت دیگری دارند. پزشک درباره زمان شروع علائم و تکرار آن‌ها سؤال می‌کند، همچنین سابقه پزشکی کودک و خانواده را بررسی می‌کند و معاینه فیزیکی، از جمله معاینه عصبی انجام می‌دهد. بر اساس نتایج این بررسی‌ها، ممکن است انجام آزمایش‌های بیشتری پیشنهاد شود. در صورت تأیید تشخیص اپندیموما، نتایج این آزمایش‌ها در طراحی برنامه درمانی نقش اساسی خواهند داشت.
آزمایش‌های مورد استفاده برای تشخیص اپندیموما در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشند:
تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) با یا بدون گادولینیوم
در این روش از آهنربا، امواج رادیویی و رایانه برای تهیه مجموعه‌ای از تصاویر دقیق از بخش‌های داخلی مغز و نخاع استفاده می‌شود. ممکن است ماده‌ای به نام گادولینیوم به درون ورید تزریق شود و از طریق جریان خون به بافت‌ها برسد. این ماده می‌تواند در اطراف سلول‌های سرطانی تجمع یابد و آن‌ها را در تصاویر، روشن‌تر و قابل تشخیص‌تر کند. این روش همچنین با عنوان «تصویربرداری تشدید مغناطیسی هسته‌ای (NMRI)» نیز شناخته می‌شود.
نمونه‌برداری (بیوپسی)
اگر نتایج آزمایش‌های اولیه نشان دهند که ممکن است تومور مغزی وجود داشته باشد، می‌توان نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام داد. این کار با برداشتن بخشی از جمجمه یا ایجاد یک سوراخ کوچک در آن انجام می‌شود. از طریق این سوراخ، نمونه‌ای از بافت مغز با استفاده از سوزن یا ابزار جراحی برداشته می‌شود. گاهی اوقات، این سوزن با هدایت رایانه‌ای دقیق برای برداشت بافت استفاده می‌شود. پس از آن، پاتولوژیست (آسیب‌شناس) نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا وجود سلول‌های سرطانی را بررسی کرده و درجه‌ی تومور را تعیین کند. اگر سلول‌های سرطانی دیده شوند، پزشک تلاش می‌کند تا در همان عمل جراحی، تا حد ممکن تومور را به‌صورت ایمن خارج کند.
بر روی بافت برداشته‌شده در جریان بیوپسی، آزمایش‌های زیر ممکن است انجام شوند:
ایمونوهیستوشیمی(Immunohistochemistry) : در این آزمایش از آنتی‌بادی‌هایی استفاده می‌شود که به آنتی‌ژن‌های خاصی (نشانگرهای سلولی) در بافت بیمار متصل می‌شوند. این آنتی‌بادی‌ها معمولاً به یک آنزیم یا رنگ فلورسنت متصل‌اند. پس از اتصال به آنتی‌ژن، آنزیم یا رنگ فعال شده و آنتی‌ژن را زیر میکروسکوپ نمایان می‌کند. این آزمایش به تشخیص نوع سرطان و تمایز بین انواع مختلف آن کمک می‌کند.
توالی‌یابی نسل جدید :(Next-generation sequencing – NGS) این روش با استفاده از رایانه، قطعات DNA یا RNA را به‌هم متصل کرده و امکان توالی‌یابی کامل ژنوم، بخش‌های بزرگی از آن، یا توالی‌یابی اختصاصی ژن‌های خاص در سلول‌ها را فراهم می‌سازد. NGS همچنین می‌تواند تغییرات ژنتیکی در نواحی خاصی از ژنوم یا در ژن‌های خاص را شناسایی کند. روش‌های مختلفی از جمله توالی‌یابی کل ژنوم (Whole-genome sequencing)، توالی‌یابی کل اگزوم (Whole-exome sequencing)، بررسی پنل چندژنی و توالی‌یابی رونوشت‌ها (transcriptome sequencing) در این دسته قرار می‌گیرند. این روش‌ها به درک بهتر علل بیماری‌هایی مانند سرطان کمک می‌کنند. NGS همچنین با عنوان “توالی‌یابی موازی گسترده” نیز شناخته می‌شود.
برنامه‌ی طرح مشخصه‌سازی مولکولی (Molecular Characterization Initiative): این برنامه آزمایش‌های مولکولی رایگان را برای کودکان، نوجوانان و جوانانی که به‌تازگی به برخی انواع خاص سرطان مبتلا شده‌اند، ارائه می‌دهد. این طرح بخشی از “ابتکار داده‌های سرطان کودکان (Childhood Cancer Data Initiative) “در مؤسسه ملی سرطان (NCI) ایالات متحده است. برای اطلاعات بیشتر، به صفحه‌ی مربوط به این برنامه مراجعه کنید.
نمونه‌گیری از مایع نخاعی (لومبار پانکچر)
لومبار پانکچر روشی است برای برداشت مایع مغزی-نخاعی (CSF) از کانال نخاعی. در این روش، سوزنی بین دو مهره‌ی ستون فقرات وارد غشاء اطراف نخاع می‌شود تا نمونه‌ای از CSF برداشت شود. این نمونه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا نشانه‌هایی از سلول‌های توموری پیدا شود. همچنین ممکن است میزان پروتئین و گلوکز آن نیز اندازه‌گیری شود.
دریافت نظر دوم
ممکن است بخواهید برای اطمینان از درستی تشخیص و برنامه درمانی، نظر پزشکی دوم دریافت کنید. در این صورت، باید نتایج آزمایش‌ها و گزارش‌های پزشکی را از پزشک اول دریافت کرده و در اختیار پزشک دوم قرار دهید. پزشک دوم، گزارش پاتولوژی، لام‌های نمونه و تصاویر تصویربرداری را بررسی می‌کند. او ممکن است با نظر پزشک اول موافق باشد، پیشنهادهایی برای تغییر درمان بدهد یا اطلاعات بیشتری درباره سرطان کودک‌تان ارائه کند.
درجات تومور و مرحله‌بندی اپندیمومای دوران کودکی
مرحله‌بندی (Staging) فرایند بررسی وسعت سرطان در بدن است و معمولاً برای برنامه‌ریزی درمان و پیش‌بینی روند بیماری به‌کار می‌رود. با این حال، برای اپندیمومای دوران کودکی سیستم مرحله‌بندی خاصی وجود ندارد. به‌جای آن، تومور بر اساس درجه‌بندی (grading) طبقه‌بندی می‌شود. این درجه‌بندی طبق معیارهای سازمان جهانی بهداشت (WHO) انجام می‌شود.
درجه‌ی تومور بیانگر این است که سلول‌های سرطانی تا چه اندازه از نظر ظاهری با سلول‌های طبیعی تفاوت دارند، تومور با چه سرعتی ممکن است رشد کرده و گسترش یابد، و احتمال بازگشت (عود) تومور پس از درمان چقدر است. معیارهای WHO همچنین محل تومور در مغز یا نخاع و ویژگی‌های مولکولی یا ژنتیکی تومور را نیز در نظر می‌گیرند.
تومورهای درجه پایین (Grade I) سلول‌هایی دارند که بیشتر شبیه سلول‌های طبیعی‌اند و معمولاً رشد و گسترش آهسته‌تری دارند.
تومورهای درجه میانه تا بالا( Grades II و III ) سلول‌هایی دارند که غیرطبیعی‌ترند و احتمال رشد سریع‌تر و عود بیشتر دارند.
اپندیمومای دوران کودکی اغلب پس از درمان اولیه دوباره عود می‌کند — گاهی حتی تا ۱۵ سال بعد از درمان اولیه. معمولاً تومور در همان محل اولیه‌ی سرطان عود می‌کند، اما می‌تواند به مناطق مجاور نیز گسترش یابد. گسترش تومور به نقاط دوردست نادر است.
انواع درمان برای ependymoma دوران کودکی
چه کسانی کودکان مبتلا به ependymoma را درمان می‌کنند؟
یک هماتولوژیست-انکولوژیست کودکان، یعنی پزشکی که در درمان سرطان در کودکان تخصص دارد، مسئول اصلی برنامه‌ریزی و هدایت درمان ependymoma در کودکان است. این پزشک با سایر اعضای تیم مراقبتی که در درمان تومورهای مغزی کودکان تخصص دارند، همکاری نزدیک دارد. سایر متخصصان ممکن است شامل موارد زیر باشند:
جراح مغز و اعصاب کودکان
متخصص مغز و اعصاب
متخصص کودکان
انکولوژیست پرتودرمانی
پاتولوژیست
پرستار متخصص کودکان
مددکار اجتماعی
انکولوژیست بالینی
متخصص غدد
متخصص توان‌بخشی
روان‌شناس
کارشناس زندگی کودک
متخصص باروری
روش‌های مختلف درمان برای کودکان و نوجوانان مبتلا به ependymoma
شما و تیم مراقبتی فرزندتان در کنار هم، با در نظر گرفتن عواملی مانند محل تومور، سن و سلامت کلی کودک، و نوع و گرید ependymoma، درباره‌ی برنامه درمانی تصمیم‌گیری خواهید کرد.
برنامه‌ی درمانی شامل اطلاعاتی درباره‌ی خود سرطان، اهداف درمان، گزینه‌های درمانی، و عوارض جانبی احتمالی خواهد بود. پیش از شروع درمان، گفتگو با تیم مراقبتی درباره‌ی آنچه پیش روست بسیار سودمند است.
انواع درمان‌هایی که ممکن است فرزند شما دریافت کند:
جراحی
جراحی برای برداشتن تومور و بخشی از بافت سالم اطراف آن معمولاً نخستین درمان برای ependymoma کودکان است. این جراحی ممکن است برای نمونه‌برداری (جهت تأیید تشخیص)، کاهش علائم ناشی از فشار تومور بر مغز یا نخاع، یا برداشتن حداکثری تومور انجام شود.
پس از جراحی، معمولاً تصویربرداری MRI برای بررسی باقی‌مانده‌ی تومور انجام می‌شود. در صورت باقی‌ماندن تومور، ممکن است جراحی دوم برای برداشتن بیشتر آن انجام شود.
برخی کودکان پس از جراحی، برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقیمانده، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی دریافت می‌کنند. به درمانی که پس از جراحی، برای کاهش خطر عود سرطان انجام می‌شود، درمان کمکی (adjuvant therapy) گفته می‌شود.
پرتودرمانی
پرتودرمانی نوعی درمان سرطان است که با استفاده از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه‌ی X، سلول‌های سرطانی را می‌کشد یا از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند. Ependymoma با پرتودرمانی خارجی (External Beam Radiation Therapy) درمان می‌شود؛ در این روش، دستگاهی بیرون از بدن، پرتو را به ناحیه‌ی حاوی سرطان می‌تاباند.
برخی روش‌های پیشرفته‌تر پرتودرمانی خارجی برای محافظت از بافت سالم اطراف طراحی شده‌اند، از جمله:
پرتودرمانی تطبیقی (Conformal Radiation Therapy): استفاده از رایانه برای ایجاد تصویر سه‌بعدی از تومور و شکل‌دهی پرتوها مطابق با شکل آن.
پرتودرمانی با شدت مدوله‌شده (IMRT): نوعی پرتودرمانی سه‌بعدی که با پرتوهای نازک و شدت‌های مختلف از زوایای مختلف به تومور می‌تابد.
پرتودرمانی با پرتو پروتون (Proton Beam Therapy): استفاده از پروتون‌ها برای هدف‌گیری دقیق سلول‌های سرطانی با آسیب کمتر به بافت‌های سالم.
جراحی پرتویی استریوتاکتیک (Stereotactic Radiosurgery): تابش دوز بالای پرتو به‌صورت بسیار دقیق، بدون نیاز به جراحی واقعی، و با استفاده از قاب ثابت روی جمجمه.
کودکان کم‌سن که پرتودرمانی مغزی دریافت می‌کنند، بیشتر در معرض مشکلات رشد و تکامل قرار دارند. به همین دلیل، روش‌هایی مانند پرتودرمانی تطبیقی سه‌بعدی و پرتوی پروتونی در کودکان خردسال در حال بررسی هستند تا اثرات جانبی را کاهش دهند.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی (Chemotherapy) از داروهایی برای توقف رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند؛ این داروها یا سلول‌ها را می‌کشند یا جلوی تقسیم آن‌ها را می‌گیرند. در درمان ependymoma، شیمی‌درمانی به‌صورت تزریق وریدی انجام می‌شود تا دارو در کل بدن پخش شود.
داروهایی که ممکن است به‌تنهایی یا در ترکیب استفاده شوند عبارت‌اند از:
کربوپلاتین (carboplatin)
سیس‌پلاتین (cisplatin)
سیکلوفسفامید (cyclophosphamide)
اتوپوزاید (etoposide)
لوموستین (lomustine)
وینکریستین (vincristine)
ممکن است داروهای دیگری نیز بسته به شرایط استفاده شوند.
کارآزمایی‌های بالینی
کارآزمایی‌های بالینی درمانی، مطالعات تحقیقاتی برای بهبود روش‌های درمانی موجود یا بررسی درمان‌های جدید برای سرطان هستند. به دلیل نادر بودن سرطان‌های دوران کودکی، شرکت در کارآزمایی‌های بالینی گزینه‌ای مهم در نظر گرفته می‌شود.
درمان اپندیمومای مغزی یا ساقه مغز در کودکان
درمان اپندیمومای تازه تشخیص‌داده‌شده در مغز یا ساقه مغز معمولاً با جراحی آغاز می‌شود.
پس از جراحی، برنامه درمانی بیشتر بستگی دارد به:
نوع زیرگروه (ساب‌تایپ) اپندیموما
اینکه آیا پس از جراحی هنوز سلول‌های سرطانی باقی مانده‌اند یا نه
اینکه آیا سرطان به نواحی دیگر مغز یا نخاع گسترش یافته است یا نه
سن کودک
اگر تومور به‌طور کامل برداشته شده و سلول‌های سرطانی گسترش نیافته باشند، درمان ممکن است شامل رادیوتراپی باشد.
اگر بخشی از تومور پس از جراحی باقی مانده باشد، اما سلول‌های سرطانی گسترش نیافته باشند، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
جراحی دوم برای برداشتن هرچه بیشتر تومور باقیمانده
رادیوتراپی
شیمی‌درمانی پیش از رادیوتراپی
اگر سلول‌های سرطانی در مغز و نخاع پخش شده باشند، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
رادیوتراپی به مغز و نخاع
شیمی‌درمانی
درمان برای کودکان زیر ۱ سال ممکن است شامل موارد زیر باشد:
شیمی‌درمانی
شرکت در یک کارآزمایی بالینی برای بررسی تأثیر رادیوتراپی کانفورمال سه‌بعدی (3D-CRT) یا رادیوتراپی با پروتون
به کودکان زیر ۱ سال، رادیوتراپی داده نمی‌شود.
درمان اپندیمومای نخاعی در کودکان
درمان اپندیمومای میکسوپاپیلاری (درجه ۲) تازه تشخیص‌داده‌شده در نخاع، جراحی است. گاهی پس از جراحی، رادیوتراپی نیز انجام می‌شود.
درمان اپندیمومای نخاعی غیرمیکسوپاپیلاری تازه تشخیص‌داده‌شده نیز جراحی است. برای تومورهای درجه ۲ یا ۳، ممکن است پس از جراحی، رادیوتراپی انجام شود.
درمان اپندیمومای عودکرده در کودکان
درمان اپندیمومای عودکننده در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
جراحی
رادیوتراپی پرتوی خارجی (External Beam Radiation Therapy)
شیمی‌درمانی
عوامل پیش‌آگهی در اپندیمومای کودکان
اگر فرزندتان به اپندیموما مبتلا شده، احتمالاً نگران جدی‌بودن بیماری و احتمال بهبودی هستید. به پیش‌آگهی (prognosis) یعنی احتمال و مسیر احتمالی بیماری می‌گویند. پیش‌آگهی کودک شما به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله:
محل تشکیل تومور در سیستم عصبی مرکزی (CNS)
وجود یا نبود برخی تغییرات ژنی یا کروموزومی در سلول‌های سرطانی
اینکه آیا تومور به‌طور کامل با جراحی برداشته شده است یا نه (اگر برداشته شده باشد، پیش‌آگهی بهتر است)
نوع و درجه اپندیموما
سن کودک در زمان تشخیص
اینکه آیا سرطان به بخش‌های دیگر مغز یا نخاع گسترش یافته است یا نه (اگر گسترش نیافته باشد، پیش‌آگهی بهتر است)
اینکه آیا تومور تازه تشخیص داده شده یا عود کرده است
همچنین پیش‌آگهی به این بستگی دارد که آیا رادیوتراپی داده شده یا نه، نوع و دوز درمان، و اینکه آیا تنها شیمی‌درمانی انجام شده یا نه.
هیچ دو فردی شبیه هم نیستند، و پاسخ به درمان‌ها می‌تواند بسیار متفاوت باشد. تیم مراقبت سرطان کودک شما، بهترین منبع برای گفت‌وگو درباره پیش‌آگهی است.
عوارض جانبی و پیامدهای دیررس درمان سرطان
درمان‌های سرطان ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. نوع عوارض جانبی بستگی به نوع درمان، دوز آن و واکنش بدن کودک دارد. حتماً با تیم درمان فرزندتان درباره عوارض احتمالی و راه‌های مدیریت آن‌ها گفت‌وگو کنید.
برای اطلاعات بیشتر درباره عوارضی که در طول درمان ایجاد می‌شوند، به بخش عوارض جانبی درمان مراجعه کنید.
پیامدهای دیررس (Late Effects) به مشکلاتی گفته می‌شود که ۶ ماه یا بیشتر پس از درمان ایجاد شده و برای ماه‌ها یا سال‌ها ادامه پیدا می‌کنند. پیامدهای دیررس درمان اپندیمومای کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
مشکلات فیزیکی، مانند اختلال در:
رشد دندان‌ها
شنوایی
رشد و نمو استخوان‌ها و عضلات
عملکرد تیروئید
تشکیل لخته‌های خونی و آسیب به رگ‌های مغزی که می‌تواند به سکته منجر شود
تغییر در خلق‌وخو، احساسات، تفکر، یادگیری یا حافظه
سرطان‌های ثانویه (سرطان‌های جدید)، مانند سرطان تیروئید یا سرطان مغز
برخی از پیامدهای دیررس را می‌توان درمان یا کنترل کرد. مهم است که با پزشکان کودک درباره اثرات طولانی‌مدت درمان گفت‌وگو کنید. برای اطلاعات بیشتر، به بخش پیامدهای دیررس درمان سرطان کودکان مراجعه کنید.
مراقبت‌های پیگیری (Follow-up Care)
در طول درمان، کودک شما معاینات و آزمایش‌های پیگیری خواهد داشت. برخی از آزمایش‌هایی که در زمان تشخیص انجام شده بودند، ممکن است تکرار شوند تا اثربخشی درمان ارزیابی شود. تصمیم‌گیری درباره ادامه، تغییر یا توقف درمان بر اساس نتایج این آزمایش‌ها انجام می‌شود.
اپندیمومای دوران کودکی ممکن است تا ۱۵ سال یا بیشتر پس از درمان اولیه عود کند. بنابراین، پس از پایان درمان، بررسی‌های منظم ادامه خواهد داشت تا هرگونه تغییر در وضعیت کودک یا بازگشت سرطان مشخص شود.
برنامه بررسی‌های پیگیری ممکن است شامل MRI مغز و نخاع در بازه‌های زمانی زیر باشد:
هر ۳ تا ۴ ماه برای ۲ تا ۳ سال نخست پس از درمان
هر ۶ ماه در سال‌های چهارم و پنجم پس از درمان
سالی یک بار پس از گذشت بیش از ۵ سال از درمان
منبع:
NIH: National Cancer Institute
تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش
نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک