برخی از ایدههای رایج در مورد چگونگی شروع و گسترش سرطان – اگرچه از نظر علمی اشتباه هستند – میتوانند منطقی به نظر برسند، به خصوص وقتی که این ایدهها ریشه در نظریههای قدیمی دارند. اما ایدههای اشتباه در مورد سرطان میتواند منجر به نگرانی بیمورد شود و حتی مانع از تصمیمگیریهای خوب در مورد پیشگیری و درمان شود. این مطلب جدیدترین اطلاعات مبتنی بر علم در مورد برخی از افسانهها و تصورات غلط رایج در مورد سرطان را ارائه میدهد.
آنچه در این مطلب خواهید خواند
- آیا سرطان حکم مرگ دارد؟
- آیا خوردن قند، سرطان من را بدتر میکند؟
- آیا سرطان مسری است؟
- آیا جراحی سرطان یا نمونهبرداری از تومور میتواند باعث گسترش سرطان در بدن شود؟
- آیا نگرش من – مثبت یا منفی – خطر ابتلا یا زنده ماندن من از سرطان را تعیین میکند؟
- آیا سرطان در صورت قرار گرفتن در معرض هوا بدتر میشود؟
- آیا تلفنهای همراه باعث سرطان میشوند؟
- آیا خطوط برق باعث سرطان میشوند؟
- آیا محصولات گیاهی وجود دارند که بتوانند سرطان را درمان کنند؟
- اگر یکی از اعضای خانواده من سرطان داشته باشد، آیا احتمال ابتلای من هم به سرطان وجود دارد؟
- اگر هیچکس در خانواده من سرطان نداشته باشد، آیا این به این معنی است که من در معرض خطر نیستم؟
- آیا ضد تعریقها یا دئودورانتها باعث سرطان سینه میشوند؟
آیا سرطان حکم مرگ دارد؟
در دنیا، احتمال مرگ ناشی از سرطان از دهه ۱۹۹۰ به طور پیوسته کاهش یافته است. میزان بقای پنج ساله برای برخی از سرطانها، مانند سرطان پستان، پروستات و تیروئید، اکنون ۹۰ درصد یا بیشتر است. میزان بقای ۵ ساله برای همه سرطانها در حال حاضر حدود ۶۹ درصد است.
با این حال، لازم به ذکر است که این نرخها بر اساس دادههای تعداد زیادی از افراد است. اینکه یک بیمار سرطانی چقدر زنده خواهد ماند و اینکه آیا بر اثر این بیماری خواهد مرد یا خیر، به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله اینکه آیا سرطان کند یا سریع رشد میکند، میزان گسترش سرطان در بدن، اینکه آیا درمانهای مؤثر در دسترس هستند، سلامت کلی فرد و موارد دیگر.
آیا خوردن قند، سرطان من را بدتر میکند؟
خیر. اگرچه تحقیقات نشان داده است که سلولهای سرطانی قند (گلوکز) بیشتری نسبت به سلولهای طبیعی مصرف میکنند، اما هیچ مطالعهای نشان نداده است که خوردن قند، سرطان شما را بدتر میکند یا اینکه اگر خوردن قند را متوقف کنید، سرطان شما کوچک یا ناپدید میشود. با این حال، یک رژیم غذایی پرقند ممکن است موجب افزایش وزن شده و چاقی با افزایش خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان مرتبط است. برای اطلاعات بیشتر، به برگه اطلاعاتی در مورد چاقی و سرطان مراجعه کنید.
آیا سرطان مسری است؟
به طور کلی، خیر. سرطان یک بیماری مسری نیست که به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شود. تنها موردی که سرطان میتواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود، پیوند عضو یا بافت است. فردی که عضو یا بافتی را از اهداکنندهای که در گذشته سرطان داشته است دریافت میکند، ممکن است در آینده در معرض خطر ابتلا به سرطان مرتبط با پیوند باشد. با این حال، این خطر بسیار کم است – حدود دو مورد سرطان در هر 10000 پیوند عضو. پزشکان از استفاده از اندامها یا بافتهای اهداکنندگانی که سابقه سرطان دارند، خودداری میکنند.
در برخی افراد، سرطانها ممکن است توسط ویروسهای خاصی (مثلاً برخی از انواع ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV) و باکتریها (مانند هلیکوباکتر پیلوری) ایجاد شوند. در حالی که یک ویروس یا باکتری میتواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود، سرطانهایی که گاهی اوقات ایجاد میکنند نمیتوانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. برای اطلاعات بیشتر در مورد ویروسها و باکتریهای سرطانزا، به برگه اطلاعاتی در مورد هلیکوباکتر پیلوری و سرطان، HPV و سرطان و عوامل عفونی مراجعه کنید.
آیا جراحی سرطان یا نمونهبرداری از تومور میتواند باعث گسترش سرطان در بدن شود؟
احتمال اینکه جراحی باعث گسترش سرطان به سایر قسمتهای بدن شود، بسیار کم است. با پیروی از رویههای استاندارد، جراحان از روشهای ویژهای استفاده میکنند و اقدامات زیادی را برای جلوگیری از گسترش سلولهای سرطانی در طول بیوپسی یا جراحی برای برداشتن تومورها انجام میدهند. به عنوان مثال، اگر آنها باید بافت را از بیش از یک ناحیه از بدن بردارند، از ابزارهای جراحی متفاوتی برای هر ناحیه استفاده میکنند. برای اطلاعات در مورد نحوه گسترش سرطان در بدن، به صفحه ما در مورد سرطان متاستاتیک مراجعه کنید.
آیا نگرش من – مثبت یا منفی – خطر ابتلا یا زنده ماندن من از سرطان را تعیین میکند؟
تا به امروز، هیچ مدرک علمی قانعکنندهای وجود ندارد که «نگرش» یک فرد را با خطر ابتلا به سرطان یا مرگ ناشی از آن مرتبط کند. اگر سرطان دارید، طبیعی است که گاهی اوقات احساس غم، عصبانیت یا دلسردی و گاهی اوقات مثبت یا خوشبین باشید. افرادی که نگرش مثبت دارند، احتمالاً ارتباطات اجتماعی خود را حفظ میکنند و فعال میمانند و فعالیت بدنی و حمایت عاطفی ممکن است به شما در مقابله با سرطان کمک کند. برای اطلاعات بیشتر، به برگه اطلاعاتی NCI در مورد استرس و سرطان مراجعه کنید.
آیا سرطان در صورت قرار گرفتن در معرض هوا بدتر میشود؟
خیر. قرار گرفتن در معرض هوا باعث رشد سریعتر تومورها یا گسترش سرطان به سایر قسمتهای بدن نمیشود. برای اطلاعات بیشتر در مورد نحوه گسترش سرطان در بدن، به صفحه ما در مورد سرطان متاستاتیک مراجعه کنید.
آیا تلفنهای همراه باعث سرطان میشوند؟
خیر، طبق بهترین مطالعات انجام شده تاکنون، اینطور نیست. سرطان در اثر جهشهای ژنتیکی ایجاد میشود و تلفنهای همراه نوعی انرژی با فرکانس پایین منتشر میکنند که به ژنها آسیب نمیرساند.
آیا خطوط برق باعث سرطان میشوند؟
خیر، طبق بهترین مطالعات انجام شده تاکنون، خیر. خطوط برق هم انرژی الکتریکی و هم انرژی مغناطیسی ساطع میکنند. انرژی الکتریکی ساطع شده از خطوط برق به راحتی توسط دیوارها و سایر اشیاء محافظت یا تضعیف میشود. انرژی مغناطیسی ساطع شده از خطوط برق، نوعی تابش با فرکانس پایین است که به ژنها آسیب نمیرساند.
آیا محصولات گیاهی وجود دارند که بتوانند سرطان را درمان کنند؟
خیر. اگرچه برخی مطالعات نشان میدهند که درمانهای جایگزین یا مکمل، از جمله برخی گیاهان دارویی، ممکن است به بیماران در مقابله با عوارض جانبی درمان سرطان کمک کنند، اما هیچ محصول گیاهی برای درمان سرطان مؤثر نبوده است. در واقع، برخی از محصولات گیاهی ممکن است هنگام مصرف در طول شیمیدرمانی یا پرتودرمانی مضر باشند زیرا ممکن است در نحوه عملکرد این درمانها اختلال ایجاد کنند. بیماران سرطانی باید در مورد هرگونه محصول طب مکمل و جایگزین – از جمله ویتامینها و مکملهای گیاهی – که ممکن است استفاده کنند، با پزشک خود صحبت کنند.
اگر یکی از اعضای خانواده من سرطان داشته باشد، آیا احتمال ابتلای من هم به سرطان وجود دارد؟
نه لزوماً. سرطان ناشی از تغییرات مضر (جهشها) در ژنها است. تنها حدود ۵ تا ۱۰ درصد از سرطانها ناشی از جهشهای مضری هستند که از والدین فرد به ارث میرسند. در خانوادههایی که جهش ارثی سرطانزا دارند، اغلب چندین عضو خانواده به یک نوع سرطان مبتلا میشوند. این سرطانها، سرطانهای «خانوادگی» یا «ارثی» نامیده میشوند.
۹۰ تا ۹۵ درصد باقیماندهی سرطانها ناشی از جهشهایی هستند که در طول زندگی فرد به عنوان نتیجهی طبیعی پیری و قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مانند دود تنباکو و تشعشعات رخ میدهند. این سرطانها، سرطانهای «غیر ارثی» یا «خودبهخودی» نامیده میشوند.
اگر هیچکس در خانواده من سرطان نداشته باشد، آیا این به این معنی است که من در معرض خطر نیستم؟
خیر. بر اساس جدیدترین دادهها، حدود ۳۹ درصد از مردان و زنان در برههای از زندگی خود به سرطان مبتلا میشوند. اکثر سرطانها ناشی از تغییرات ژنتیکی هستند که در طول زندگی فرد به عنوان نتیجه طبیعی پیری و قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مانند دود تنباکو و اشعه رخ میدهند. عوامل دیگری مانند نوع غذایی که میخورید، میزان غذایی که میخورید و اینکه آیا ورزش میکنید یا خیر، نیز ممکن است بر خطر ابتلا به سرطان تأثیر بگذارند.
آیا ضد تعریقها یا دئودورانتها باعث سرطان سینه میشوند؟
خیر. بهترین مطالعات تاکنون هیچ مدرکی دال بر ارتباط مواد شیمیایی موجود در ضد تعریقها و دئودورانتها با تغییرات در بافت سینه پیدا نکردهاند.
تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش
نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک
