خیار دریایی؛ نظافت‌چی اقیانوس و امیدی نوین برای مقابله با سرطان

خیار دریایی؛ جاروبرقی طبیعی بستر دریا

خیارهای دریایی با پاک‌سازی بستر اقیانوس و بازیافت مواد مغذی، نقش مهمی در حفظ سلامت اکوسیستم‌های دریایی ایفا می‌کنند. اما این بی‌مهرگان ساده‌ساختار، ممکن است کلید توقف رشد سرطان را نیز در خود داشته باشند.

 

ترکیب قندی خیار دریایی و مهار آنزیم Sulf-2

در پژوهشی منتشرشده در مجله‌ی Glycobiology، محققان دریافته‌اند که یک ترکیب قندی به نام کندرویتین سولفات فوکوزیله (Fucosylated Chondroitin Sulfate)، استخراج‌شده از گونه‌ی Holothuria floridana از خیارهای دریایی، می‌تواند آنزیم Sulf-2 را مهار کند.

Sulf-2 آنزیمی است که ساختار گلیکان‌ها (زائده‌های قندی سطح سلول‌ها) را تغییر می‌دهد. این تغییر ساختاری، ارتباط سلولی و پاسخ ایمنی را مختل کرده و در گسترش سرطان نقش ایفا می‌کند.

 

نقش گلیکان‌ها در سرطان

به گفته‌ی دکتر ویتور پومین:”سلول‌های بدن ما با جنگلی از گلیکان‌ها پوشیده شده‌اند. آنزیم‌ها این جنگل را هرس کرده و عملکرد آن را تغییر می‌دهند. اگر بتوانیم عملکرد این آنزیم را مهار کنیم، می‌توانیم با گسترش سرطان مبارزه کنیم.”

 

شبیه‌سازی رایانه‌ای و آزمایشگاهی؛ تأیید همزمان نتایج

تیم تحقیقاتی با بهره‌گیری از مدل‌سازی رایانه‌ای و آزمایش‌های آزمایشگاهی دریافت که ترکیب قندی یادشده، به شکلی مؤثر Sulf-2 را مهار می‌کند. دکتر رابرت دورکسِن، استاد شیمی دارویی، گفت:”نتایج حاصل از آزمایش‌ها با پیش‌بینی‌های شبیه‌سازی مطابقت داشتند و این اطمینان ما را به یافته‌ها افزایش می‌دهد.”

 

مزایای ایمنی ترکیب خیار دریایی نسبت به داروهای دیگر

یکی از چالش‌های داروهای ضد سرطان، تداخل با فرآیند انعقاد خون است که می‌تواند منجر به خونریزی‌های خطرناک شود. اما به گفته‌ی دکتر جاشوا شارپ، دانشیار فارماکولوژی، ترکیب استخراج‌شده از خیار دریایی چنین مشکلی ایجاد نمی‌کند:”این ویژگی، آن را به گزینه‌ای بسیار امیدوارکننده برای درمان سرطان تبدیل کرده است.”

 

خیار دریایی؛ منبع طبیعی و پاک برای داروهای کربوهیدراتی

برخلاف برخی داروهای کربوهیدراتی که هنوز از منابعی مانند خوک‌ها استخراج می‌شوند، ترکیب قندی خیار دریایی: ایمن‌تر است، خطر انتقال ویروس و عوامل بیماری‌زا را ندارد و ساخت آن از منابع دریایی پاک‌تر و طبیعی‌تر صورت می‌گیرد.

پومین می‌افزاید: “محیط دریایی مزایای بسیاری نسبت به منابع سنتی دارد. از نظر ایمنی و تولید پاک، گزینه‌ای عالی به شمار می‌آید.”

 

چالش تولید صنعتی و مسیر پیش رو

یکی از مشکلات اصلی در توسعه این دارو، کمبود منابع طبیعی خیار دریایی در مقیاس بزرگ است. بنابراین، مرحله بعدی پژوهش، توسعه یک مسیر سنتز شیمیایی برای تولید این ترکیب قندی در مقیاس آزمایشگاهی و سپس آزمایش روی مدل‌های حیوانی است.

 

همکاری میان‌رشته‌ای؛ کلید موفقیت در مبارزه با سرطان

این مطالعه حاصل همکاری متخصصان از حوزه‌های شیمی دارویی، فارماکوگنوزی، زیست‌شناسی محاسباتی، بیوشیمی و اسپکترومتری جرمی بوده است. “مقابله با بیماری پیچیده‌ای مانند سرطان، به تخصص‌های گوناگون نیاز دارد. این پژوهش نتیجه تلاش جمعی بود.”

منبع:

Heparan-6-O-endosulfatase 2, a cancer-related proteoglycan enzyme, is effectively inhibited by a specific sea cucumber fucosylated glycosaminoglycan. Glycobiology, 2025; 35 (6) DOI: 10.1093/glycob/cwaf025

تهیه و تنظیم:سیدطه نوربخش

نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک