فنوتیپ بالینی
AFAP اولین بار در سال 1990 به صورت بالینی در یک گروه بزرگ با تعداد متغیری از آدنوم‌ها توصیف شد. میانگین تعداد آدنوم‌ها در این گروه 30 عدد بود، اگرچه تعداد آنها از چند تا صدها عدد متغیر بود. توصیه شده است که مدیریت بیماران AFAP شامل کولونوسکوپی به جای سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر باشد، زیرا آدنوم‌ها می‌توانند عمدتاً در سمت راست باشند. اعتقاد بر این است که آدنوم‌ها در AFAP در حدود سن اواسط بیست سالگی تا اواخر بیست سالگی تشکیل می‌شوند. مشابه FAP کلاسیک، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال در افراد مبتلا به AFAP بیشتر است. با این حال، میانگین سن در زمان تشخیص، 56 سال بیشتر از FAP کلاسیک است. اعضای خانواده مبتلا، سرطان کولورکتال با پولیپ‌های همزمان بسیار کمی را تجربه کرده‌اند. تظاهرات خارج روده‌ای مشابه با FAP کلاسیک نیز در AFAP رخ می‌دهد. این تظاهرات شامل پولیپ‌های دستگاه گوارش فوقانی (FGPها، آدنوم‌های دوازدهه و آدنوکارسینوم دوازدهه)، استئوماها، کیست‌های اپیدرموئید و تومورهای دسموئید است. به دلیل مکان‌های خاص گونه‌های بیماری‌زای APC که باعث AFAP می‌شوند، این بیماران معمولاً فاقد ضایعات CHRPE هستند.
ژنتیک AFAP
AFAP با زیرمجموعه‌های خاصی از گونه‌های بیماری‌زای APC مرتبط است. سه گروه از گونه‌های بیماری‌زای APC با جایگاه خاص که باعث AFAP می‌شوند ، مشخص شده‌اند:
- انواع بیماری‌زا مرتبط با انتهای 5′ ژن APC و اگزون 4 که در آن بیماران می‌توانند 2 تا بیش از 500 آدنوم، از جمله فنوتیپ کلاسیک FAP و پولیپ‌های دستگاه گوارش فوقانی، را نشان دهند. هر نوع بیماری‌زا در چهار اگزون اول، زیرا یک محل ورود ریبوزومی داخلی در اگزون 4 وجود دارد که به ریبوزوم اجازه می‌دهد از انواع بیماری‌زای کوتاه‌سازی زودرس عبور کند.
- فنوتیپ‌های مرتبط با اگزون ۹ که در آنها بیماران ممکن است ۱ تا ۱۵۰ آدنوم داشته باشند اما هیچ تظاهرات دستگاه گوارش فوقانی نداشته باشند.
- واریانت‌های بیماری‌زای ناحیه ۳’ که در آنها بیماران آدنوم‌های بسیار کمی دارند (کمتر از ۵۰).
در غیاب سابقه خانوادگی در بستگان مبتلا به طور مشابه، تشخیص افتراقی ممکن است شامل AFAP (از جمله MAP)، سندرم لینچ، CMMRD، انواع سلول‌های زایا در زیر واحدهای تصحیح DNA پلیمراز (POLD1 یا POLE) یا یک مشکل پراکنده یا ژنتیکی طبقه‌بندی نشده باشد. سابقه خانوادگی دقیق ممکن است AFAP یا سندرم لینچ را نشان دهد.
آزمایش APC جزء مهمی از ارزیابی بیماران مشکوک به AFAP است. اگر آزمایش واریانت بیماری‌زای APC رده زایا در افراد مشکوک به AFAP منفی باشد، ممکن است آزمایش ژنتیکی برای واریانت‌های بیماری‌زای MUTYH ، POLE و POLD1 ضروری باشد.
تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش
نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک
