ماموگرافی

ماموگرافی چیست؟

ماموگرافی یک تصویر اشعه ایکس از پستان است.

ماموگرافی می‌تواند برای بررسی سرطان پستان در زنانی که هیچ علامت یا نشانه‌ای از بیماری ندارند، استفاده شود. این نوع ماموگرافی، ماموگرافی غربالگری نامیده می‌شود. ماموگرافی غربالگری معمولاً شامل دو یا چند تصویر اشعه ایکس از هر پستان است. تصاویر اشعه ایکس اغلب امکان تشخیص تومورهایی را که قابل لمس نیستند، فراهم می‌کنند. ماموگرافی غربالگری همچنین می‌تواند میکروکلسیفیکاسیون‌ها (رسوبات ریز کلسیم) را که گاهی اوقات نشان‌دهنده وجود سرطان پستان هستند، پیدا کند.

ماموگرافی همچنین می‌تواند برای بررسی سرطان پستان پس از یافتن توده یا سایر علائم یا نشانه‌های بیماری مورد استفاده قرار گیرد. این نوع ماموگرافی، ماموگرافی تشخیصی نامیده می‌شود. علاوه بر توده، علائم سرطان پستان می‌تواند شامل درد پستان، ضخیم شدن پوست پستان، ترشح از نوک پستان یا تغییر در اندازه یا شکل پستان باشد. با این حال، این علائم ممکن است نشانه‌هایی از بیماری‌های خوش‌خیم نیز باشند. ماموگرافی تشخیصی همچنین می‌تواند برای ارزیابی تغییرات یافت شده در طول ماموگرافی غربالگری یا مشاهده بافت پستان در مواردی که انجام ماموگرافی غربالگری به دلیل شرایط خاص، مانند وجود ایمپلنت‌های پستان، دشوار است، مورد استفاده قرار گیرد.

ماموگرافی غربالگری و تشخیصی چه تفاوتی با هم دارند؟

برای هر دو نوع ماموگرافی از دستگاه‌های یکسانی استفاده می‌شود. با این حال، انجام ماموگرافی تشخیصی نسبت به ماموگرافی غربالگری زمان بیشتری می‌برد و دوز کل اشعه بیشتر است زیرا برای گرفتن تصاویر اشعه ایکس از چندین زاویه به تصاویر بیشتری نیاز است. تکنسین ممکن است یک ناحیه مشکوک را بزرگنمایی کند تا تصویری دقیق ایجاد کند که می‌تواند به پزشک در تشخیص دقیق کمک کند.

مزایا و معایب احتمالی ماموگرافی غربالگری چیست؟

تشخیص زودهنگام سرطان پستان با ماموگرافی غربالگری به این معنی است که درمان می‌تواند در مراحل اولیه بیماری، احتمالاً قبل از گسترش آن، آغاز شود. کارآزمایی‌های بالینی تصادفی و سایر مطالعات نشان می‌دهند که ماموگرافی غربالگری می‌تواند به کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان پستان در میان زنان 40 تا 74 ساله با خطر متوسط ابتلا به سرطان پستان کمک کند، و شواهد مربوط به فواید آن برای زنان 50 تا 69 ساله قوی‌ترین است. با این حال، تاکنون هیچ مطالعه‌ای مزیتی برای ماموگرافی غربالگری منظم در زنان زیر 40 سال یا از ماموگرافی‌های غربالگری پایه (ماموگرافی‌هایی که برای مقایسه استفاده می‌شوند) که قبل از 40 سالگی انجام شده‌اند، نشان نداده است.

مزایای ماموگرافی غربالگری باید در مقابل مضرات آن سنجیده شود، که شامل موارد زیر است:

نتایج مثبت کاذب. نتایج مثبت کاذب زمانی رخ می‌دهد که رادیولوژیست‌ها یک ناهنجاری (یعنی یک “مثبت” بالقوه) را در ماموگرافی می‌بینند اما در واقع هیچ سرطانی وجود ندارد. همه ماموگرافی‌های غیرطبیعی باید با آزمایش‌های اضافی (ماموگرافی تشخیصی، سونوگرافی و/یا بیوپسی) پیگیری شوند تا مشخص شود که آیا سرطان وجود دارد یا خیر.

نتایج ماموگرافی مثبت کاذب می‌تواند منجر به اضطراب و سایر اشکال پریشانی روانی در زنان مبتلا شود. آزمایش‌های اضافی مورد نیاز برای رد سرطان نیز می‌تواند پرهزینه و زمان‌بر باشد و می‌تواند باعث ناراحتی جسمی شود.

نتایج مثبت کاذب در زنان جوان‌تر، زنانی که پستان‌های متراکم دارند، زنانی که قبلاً بیوپسی پستان انجام داده‌اند، زنانی که سابقه خانوادگی سرطان پستان دارند و زنانی که استروژن مصرف می‌کنند (مثلاً هورمون درمانی یائسگی) شایع‌تر است. احتمال داشتن نتیجه مثبت کاذب با تعداد ماموگرافی‌های یک زن افزایش می‌یابد. بیش از ۵۰٪ از زنانی که سالانه به مدت ۱۰ سال در ایالات متحده غربالگری می‌شوند، نتیجه مثبت کاذب را تجربه می‌کنند و بسیاری از این زنان بیوپسی انجام می‌دهند.

تشخیص بیش از حد و درمان بیش از حد. ماموگرافی‌های غربالگری می‌توانند سرطان‌ها و موارد کارسینوم مجرایی درجا (DCIS، توموری غیرتهاجمی که در آن سلول‌های غیرطبیعی که ممکن است سرطانی شوند در پوشش مجاری پستان تجمع می‌کنند) را که نیاز به درمان دارند، تشخیص دهند. با این حال، آنها همچنین می‌توانند مواردی از DCIS و سرطان‌های کوچک را که هرگز علائمی ایجاد نمی‌کنند یا زندگی زن را تهدید نمی‌کنند، تشخیص دهند. این پدیده “تشخیص بیش از حد” نامیده می‌شود. درمان سرطان‌های بیش از حد تشخیص داده شده و موارد بیش از حد تشخیص داده شده DCIS ضروری نیست و منجر به “درمان بیش از حد” می‌شود.

از آنجا که پزشکان نمی‌توانند به راحتی سرطان‌ها و موارد DCIS را که نیاز به درمان دارند از مواردی که نیاز به درمان ندارند، تشخیص دهند، همه آنها درمان می‌شوند.

نتایج منفی کاذب. در غربالگری سرطان، نتیجه منفی به معنای عدم وجود ناهنجاری است. نتایج منفی کاذب زمانی رخ می‌دهد که ماموگرافی‌ها طبیعی به نظر می‌رسند، حتی اگر سرطان پستان وجود داشته باشد. به طور کلی، ماموگرافی‌های غربالگری حدود 20٪ از سرطان‌های پستان را که در زمان غربالگری وجود دارند، تشخیص نمی‌دهند. نتایج منفی کاذب می‌تواند منجر به تأخیر در درمان و احساس امنیت کاذب برای زنان مبتلا شود.

یکی از دلایل نتایج منفی کاذب، تراکم بالای پستان است. پستان‌ها حاوی بافت متراکم (یعنی بافت غده‌ای و بافت همبند که با هم به عنوان بافت فیبروگلاندولر شناخته می‌شوند) و بافت چربی هستند. بافت چربی در ماموگرافی تیره به نظر می‌رسد، در حالی که بافت فیبروگلاندولر به صورت نواحی سفید ظاهر می‌شود. از آنجا که بافت فیبروگلاندولر و تومورها تراکم مشابهی دارند، تشخیص تومورها در زنانی که پستان‌های متراکم‌تری دارند، دشوارتر است.

نتایج منفی کاذب در زنان جوان‌تر بیشتر از زنان مسن‌تر رخ می‌دهد، زیرا زنان جوان‌تر احتمال بیشتری دارد که پستان‌های متراکم داشته باشند. با افزایش سن، پستان‌ها معمولاً چرب‌تر می‌شوند و احتمال نتایج منفی کاذب کمتر می‌شود.

برخی از سرطان‌های پستان آنقدر سریع رشد می‌کنند که ظرف چند ماه پس از یک ماموگرافی غربالگری طبیعی (منفی) ظاهر می‌شوند. این وضعیت نشان‌دهنده نتیجه منفی کاذب نیست، زیرا نتیجه منفی غربالگری درست بوده است. اما به این معنی است که یک نتیجه منفی می‌تواند احساس امنیت کاذب ایجاد کند. برخی از سرطان‌هایی که در ماموگرافی غربالگری تشخیص داده نمی‌شوند، می‌توانند با معاینات بالینی پستان (معاینه فیزیکی پستان که توسط یک ارائه دهنده خدمات درمانی انجام می‌شود) تشخیص داده شوند.

تشخیص زودهنگام سرطان پستان ممکن است احتمال مرگ یک زن را بر اثر این بیماری کاهش ندهد. اگرچه ماموگرافی می‌تواند تومورهای بدخیمی را که قابل لمس نیستند تشخیص دهد، اما درمان یک تومور کوچک همیشه به این معنی نیست که زن از سرطان نخواهد مرد. یک سرطان با رشد سریع یا تهاجمی ممکن است قبل از تشخیص به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته باشد. در عوض، زنانی که چنین تومورهایی دارند، با علم به اینکه احتمالاً به یک بیماری بالقوه کشنده مبتلا هستند، مدت زمان طولانی‌تری زندگی می‌کنند.

علاوه بر این، تشخیص زودهنگام سرطان پستان ممکن است به طولانی شدن عمر زنی که از سایر بیماری‌های تهدیدکننده زندگی رنج می‌برد، کمکی نکند.

قرار گرفتن در معرض اشعه. ماموگرافی به دوزهای بسیار کمی از اشعه نیاز دارد. خطر آسیب ناشی از این قرار گرفتن در معرض اشعه کم است، اما تکرار عکسبرداری با اشعه ایکس می‌تواند باعث سرطان شود. اگرچه مزایای بالقوه ماموگرافی تقریباً همیشه از آسیب بالقوه ناشی از قرار گرفتن در معرض اشعه بیشتر است، زنان باید در مورد نیاز به هر عکسبرداری با پزشک خود صحبت کنند. علاوه بر این، آنها همیشه باید در صورت احتمال بارداری، پزشک و تکنسین اشعه ایکس را مطلع کنند، زیرا اشعه می‌تواند به جنین در حال رشد آسیب برساند.

از کجا می‌توانم توصیه‌های فعلی برای ماموگرافی غربالگری را پیدا کنم؟

بسیاری از سازمان‌ها و انجمن‌های حرفه‌ای، از جمله کارگروه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده، دستورالعمل‌هایی برای غربالگری ماموگرافی تدوین کرده‌اند. همه آنها توصیه می‌کنند که زنان با پزشک خود در مورد فواید و مضرات ماموگرافی، زمان شروع غربالگری و تعداد دفعات غربالگری صحبت کنند.

اگرچه NCI دستورالعمل‌هایی برای غربالگری سرطان صادر نمی‌کند، اما تحقیقات پایه، بالینی را انجام و تسهیل می‌کند که به عملکرد بالینی استاندارد و تصمیم‌گیری پزشکی کمک می‌کند و سایر سازمان‌ها می‌توانند از آن برای تدوین دستورالعمل‌ها استفاده کنند.

بهترین روش غربالگری سرطان پستان چیست؟

ماموگرافی‌های غربالگری منظم و با کیفیت بالا و معاینات بالینی پستان، حساس‌ترین روش‌های غربالگری سرطان پستان هستند.

خودآزمایی منظم پستان یا BSE- یعنی بررسی پستان‌های خود برای یافتن توده یا سایر تغییرات غیرمعمول-به طور خاص برای غربالگری سرطان پستان توصیه نمی‌شود. در آزمایشات بالینی، BSE به تنهایی کمکی به کاهش تعداد مرگ و میر ناشی از سرطان پستان نکرده است.

با این حال، بسیاری از زنان ترجیح می‌دهند خودشان پستان‌های خود را معاینه کنند. زنانی که این کار را انجام می‌دهند باید به خاطر داشته باشند که تغییرات پستان می‌تواند به دلیل بارداری، پیری یا یائسگی؛ در طول چرخه‌های قاعدگی؛ یا هنگام مصرف قرص‌های ضدبارداری یا سایر هورمون‌ها رخ دهد. طبیعی است که پستان‌ها کمی ناهموار و ناصاف باشند. همچنین، متورم و حساس شدن پستان‌ها درست قبل یا در طول دوره قاعدگی رایج است. هر زمان که خانمی متوجه هرگونه تغییر غیرمعمول در پستان‌های خود شد، باید با پزشک خود تماس بگیرد.

سیستم گزارش‌دهی و پایگاه داده تصویربرداری پستان (BI-RADS®) چیست؟

کالج رادیولوژی آمریکا (ACR) روشی یکسان برای رادیولوژیست‌ها جهت توصیف یافته‌های ماموگرافی ایجاد کرده است. این سیستم که BI-RADS نام دارد، شامل هفت دسته یا سطح استاندارد است. هر دسته BI-RADS دارای یک برنامه پیگیری مرتبط با خود است تا به رادیولوژیست‌ها و سایر پزشکان کمک کند تا مراقبت از بیمار را به طور مناسب مدیریت کنند.

سیستم گزارش‌دهی و پایگاه داده تصویربرداری پستان (BI-RADS)

دسته بندی	ارزیابی	پیگیری
0	نیاز به ارزیابی تصویربرداری اضافی	قبل از اینکه بتوان یک دسته را اختصاص داد، تصویربرداری اضافی مورد نیاز است
۱	منفی	ماموگرافی‌های غربالگری منظم را ادامه دهید
۲	یافته خوش‌خیم (غیرسرطانی)	ماموگرافی‌های غربالگری منظم را ادامه دهید
۳	احتمالاً خوش‌خیم	ماموگرافی پیگیری ۶ ماهه انجام دهید
۴	ناهنجاری مشکوک	ممکن است نیاز به بیوپسی باشد
۵	قویاً نشان‌دهنده بدخیمی (سرطان) است	نیاز به بیوپسی دارد
۶	بدخیمی شناخته شده (سرطان) که با بیوپسی اثبات شده است	بیوپسی قبل از شروع درمان، وجود سرطان را تأیید می‌کند

BI-RADS همچنین شامل چهار دسته از تراکم پستان است که ممکن است گزارش شوند. رادیولوژیستی که ماموگرافی را می‌خواند، دسته‌ای را انتخاب می‌کند که به بهترین شکل سطح تراکم پستان مشاهده شده در فیلم ماموگرافی را توصیف کند. دسته‌ها، از کمترین میزان تراکم پستان تا بیشترین مقدار، به شرح زیر است:

• پستان‌ها تقریباً کاملاً چرب هستند
• نواحی پراکنده‌ای از بافت غده‌ای متراکم و بافت همبند فیبری (که با هم به عنوان تراکم فیبروگلاندولار شناخته می‌شوند) وجود دارد .
• پستان‌ها به طور ناهمگن متراکم هستند، به این معنی که تعداد بیشتری از این نواحی با تراکم فیبروگلاندولار دارند. این امر ممکن است مشاهده توده‌های کوچک در بافت پستان را در ماموگرافی دشوار کند.
• پستان‌ها بسیار متراکم هستند، که باعث می‌شود مشاهده تومورها در بافت پستان در ماموگرافی دشوار باشد.

بسیاری از ایالت‌های آمریکا قوانینی را تصویب کرده‌اند که ارائه‌دهندگان خدمات ماموگرافی را ملزم می‌کند در صورت داشتن پستان‌های متراکم (یعنی پستان‌هایی که در ماموگرافی ناهمگن یا بسیار متراکم هستند) به زنان اطلاع دهند و آنها را از خطرات مرتبط با داشتن پستان‌های متراکم مطلع کنند. پستان‌های متراکم علاوه بر اینکه خواندن ماموگرافی را دشوارتر می‌کنند، یک عامل خطر برای سرطان پستان هستند.

زنان از کجا می‌توانند ماموگرافی با کیفیت بالا تهیه کنند؟

زنان می‌توانند ماموگرافی‌های با کیفیت بالا را در کلینیک‌های پستان، بخش‌های رادیولوژی بیمارستان، مطب‌های رادیولوژی خصوصی و مطب پزشکان دریافت کنند.

هزینه ماموگرافی چقدر است؟

بیمارانی که از بیمه تأمین اجتماعی استفاده می‌کنند، می‌توانند برای انجام ماموگرافی به مراکز طرف قرارداد مراجعه کنند تا بخشی از این هزینه را بیمه پرداخت کند. با این حال، اگر بخواهید این آزمایش را در مراکز خصوصی انجام دهید، ممکن است هزینه بیشتری بپردازید، حتی اگر بیمه بخشی از آن را پوشش دهد.

زنانی که ایمپلنت پستان دارند، در مورد ماموگرافی غربالگری چه باید بکنند؟

زنانی که ایمپلنت پستان دارند باید همچنان ماموگرافی انجام دهند. (زنی که پس از ماستکتومی ایمپلنت داشته است باید از پزشک خود بپرسد که آیا ماموگرافی از پستان بازسازی شده ضروری است یا خیر.)

ایمپلنت‌ها می‌توانند مقداری از بافت پستان را پنهان کنند و تشخیص ناهنجاری در ماموگرافی را برای رادیولوژیست دشوارتر کنند. مهم است که هنگام برنامه‌ریزی ماموگرافی، مرکز ماموگرافی را از ایمپلنت‌های پستان مطلع کنید. تکنسین و رادیولوژیست باید در انجام ماموگرافی روی زنانی که ایمپلنت پستان دارند، تجربه داشته باشند. 

اگر تکنسینی که این عمل را انجام می‌دهد از وجود ایمپلنت پستان در خانمی مطلع باشد، می‌تواند اقداماتی انجام دهد تا مطمئن شود که تا حد امکان بافت پستان در ماموگرافی دیده می‌شود. ممکن است از تکنیک خاصی به نام نمای جابجایی ایمپلنت استفاده شود.

ماموگرافی دیجیتال چیست؟ چه تفاوتی با ماموگرافی معمولی (فیلمی) دارد؟

در ایالات متحده، ماموگرافی دیجیتال جایگزین ماموگرافی معمولی شده است. ماموگرافی دیجیتال و معمولی هر دو از اشعه ایکس برای تولید تصویر از پستان استفاده می‌کنند. با این حال، در ماموگرافی معمولی، تصویر مستقیماً روی فیلم ذخیره می‌شود، در حالی که در ماموگرافی دیجیتال، تصویر الکترونیکی پستان به صورت یک فایل کامپیوتری ذخیره می‌شود. این اطلاعات دیجیتال را می‌توان برای ارزیابی بیشتر، آسان‌تر از اطلاعات ذخیره شده روی فیلم، بهبود بخشید، بزرگنمایی کرد یا دستکاری کرد. تصاویر دیجیتال را می‌توان به صورت الکترونیکی نیز به اشتراک گذاشت و مشاوره مجازی (از راه دور) بین رادیولوژیست‌ها و جراحان پستان را آسان‌تر کرد.

ماموگرافی سه بعدی (که به عنوان ماموگرافی توموسنتز نیز شناخته می‌شود) چیست؟

ماموگرافی سه بعدی (3-D) که با نام توموسنتز دیجیتال پستان (DBT) نیز شناخته می‌شود، نوعی ماموگرافی دیجیتال است که در آن از دستگاه‌های اشعه ایکس برای گرفتن عکس از “برش‌های” نازک پستان از زوایای مختلف استفاده می‌شود و از نرم‌افزار کامپیوتری برای بازسازی تصویر استفاده می‌شود. این فرآیند مشابه نحوه تولید تصاویر ساختارهای داخل بدن توسط اسکنر توموگرافی کامپیوتری (CT) است. ماموگرافی سه بعدی از اشعه ایکس با دوز بسیار پایین استفاده می‌کند، اما از آنجا که معمولاً همزمان با ماموگرافی دیجیتال دو بعدی (2-D) استاندارد انجام می‌شود، دوز تابش آن بیشتر از ماموگرافی استاندارد است. استراتژی‌های جدیدتر توموسنتز امکان انجام DBT به تنهایی را فراهم می‌کنند و به طور بالقوه دوز تابش را به سطحی نزدیک‌تر به ماموگرافی استاندارد کاهش می‌دهند.

اگرچه به بسیاری از زنان DBT پیشنهاد می‌شود، اما هنوز به طور قطعی مشخص نشده است که آیا در شناسایی سرطان‌های اولیه و جلوگیری از نتایج مثبت کاذب، نسبت به ماموگرافی دوبعدی برتری دارد یا خیر.

یک کارآزمایی غربالگری پستان تصادفی در مقیاس بزرگ، ماموگرافی سه‌بعدی را با ماموگرافی دوبعدی مقایسه می‌کند. کارآزمایی غربالگری تصویربرداری ماموگرافی توموسنتز (TMIST)  تعداد سرطان‌های پیشرفته تشخیص داده شده در زنانی که به مدت ۴ سال با DBT غربالگری شده‌اند را با تعداد سرطان‌های تشخیص داده شده در زنانی که با ماموگرافی دیجیتال استاندارد غربالگری شده‌اند، مقایسه می‌کند. 

چه فناوری‌ها یا استراتژی‌های دیگری برای غربالگری سرطان پستان در حال توسعه هستند؟

NCI از توسعه چندین فناوری جدید برای تشخیص تومورهای پستان حمایت می‌کند. این تحقیقات شامل روش‌هایی است که در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی توسعه داده می‌شوند تا روش‌هایی که در آزمایش‌های بالینی مورد مطالعه قرار می‌گیرند. تلاش‌ها برای بهبود ماموگرافی معمولی شامل ماموگرافی دیجیتال، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) و توموگرافی نوری منتشر است که از نور به جای اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر پستان استفاده می‌کند.