معیارهای انجام آزمایش ژنتیک برای سرطان معده منتشر ارثی

خلاصه‌ای از دستورالعمل‌های سال ۲۰۲۰ کنسرسیوم بین‌المللی سرطان معده (International Gastric Cancer Linkage Consortium; IGCLC) برای انجام آزمایش ژنتیک HDGC در ادامه ارائه شده است [1].
آزمایش ژنتیک ژن CDH1 زمانی قابل انجام است که فرد معیارهای آزمایش ژنتیک برای سرطان معده منتشر ارثی (Hereditary Diffuse Gastric Cancer; HDGC) HDGC بر اساس دستورالعمل IGCLC را داشته باشد و حداقل یکی از معیارهای مربوط به سابقه فردی یا سابقه خانوادگی زیر را برآورده کند. توصیه می‌شود تشخیص‌های سرطانی و یافته‌های هیستوپاتولوژیک در فرد شاخص (proband) و/یا سایر اعضای خانواده، با استفاده از مدارک پزشکی معتبر تأیید شوند.

علاوه بر این، در مواردی که دو یا چند نوع متفاوت سرطان در فرد یا خانواده وجود دارد، حداقل یکی از آن‌ها باید سرطان معده منتشر با کارسینوم سلول حلقه‌ای (Diffuse gastric cancer with signet ring cell carcinoma) یا سرطان پستان لوبولار (Lobular breast cancer) باشد.
سرطان معده از نوع روده‌ای (intestinal-type gastric cancer) و سرطان‌های پستان غیرلوبولار- حتی در صورت تأیید هیستولوژی—برای احراز معیارهای آزمایش ژنتیک HDGC قابل استفاده نیستند، زیرا این بدخیمی‌ها با HDGC ارتباطی ندارند.

در صورتی که فرد معیارهای آزمایش ژنتیک HDGC را داشته باشد اما در بررسی ژنتیکی، واریانت پاتوژنیک در ژن CDH1 شناسایی نشود، انجام آزمایش ژنتیک CTNNA1 توصیه می‌شود.

معیارهای مبتنی بر سابقه فردی (Personal History Criteria)

• تشخیص سرطان معده منتشر در سن ۴۹ سال یا کمتر.
• تشخیص سرطان معده منتشر در هر سنی در افراد با تبار مائوری (Māori).
• وجود همزمان سرطان معده منتشر و شکاف لب یا شکاف کام در یک فرد.
• سرطان معده منتشر در یک فرد به‌همراه وجود شکاف لب یا شکاف کام در یکی از بستگان درجه‌اول (First-Degree Relative; FDR).
• تشخیص همزمان سرطان معده منتشر و سرطان پستان لوبولار در یک فرد، با سن تشخیص ۶۹ سال یا کمتر.
• سرطان پستان لوبولار دوطرفه با سن تشخیص ۶۹ سال یا کمتر.
• تشخیص کارسینوم سلول حلقه‌ای معده درجا (in situ) یا گسترش پاژه‌توئید سلول‌های حلقه‌ای معده در سن ۴۹ سال یا کمتر.

معیارهای مبتنی بر سابقه خانوادگی (Family History Criteria)ᵃ

• وجود دو مورد یا بیشتر سرطان معده در یک خانواده (که حداقل یکی از آن‌ها سرطان معده منتشر باشد)، بدون توجه به سن تشخیص.
• وجود حداقل یک مورد سرطان معده منتشر در هر سنی و حداقل یک مورد سرطان پستان لوبولار با سن تشخیص ۶۹ سال یا کمتر (این دو سرطان باید در اعضای متفاوت خانواده رخ داده باشند).
• وجود دو مورد یا بیشتر سرطان پستان لوبولار در اعضای خانواده با سن تشخیص ۴۹ سال یا کمتر.

ᵃ یادداشت: اعضای خانواده باید نسبت خویشاوندی درجه‌اول یا درجه‌دوم با یکدیگر داشته باشند. IGCLC توصیه می‌کند در صورت امکان، اعضای مبتلای خانواده تحت آزمایش ژنتیک قرار گیرند. در خانواده‌هایی که فرد زنده‌ای با سرطان معده یا پستان وجود ندارد، می‌توان انجام آزمایش ژنتیک روی نمونه بافتی (بافت تومور یا بافت سالم) از بستگان مبتلای فوت‌شده را مدنظر قرار داد. اگر هیچ‌یک از این گزینه‌ها امکان‌پذیر نباشد، انجام آزمایش ژنتیک در اعضای غیرمبتلای خانواده نیز می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.
لازم به ذکر است که سرطان معده منتشر معمولاً در مراحل پیشرفته بیماری (مرحله III یا IV) تشخیص داده می‌شود [1].

منابع:

Blair VR, McLeod M, Carneiro F, et al.: Hereditary diffuse gastric cancer: updated clinical practice guidelines. Lancet Oncol 21 (8): e386-e397, 2020. [PUBMED Abstract]

تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش

نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک