نقش تعیین‌کنندهٔ پیشگیری و غربالگری در نجات جان بیماران مبتلا به پنج نوع سرطان

یافتهٔ کلیدی:
از سال ۱۹۷۵ تا ۲۰۲۰، تلاش‌های مرتبط با پیشگیری و غربالگری منجر به پیشگیری از مرگ ۴٫۷۵ میلیون نفر ناشی از پنج نوع سرطان شامل سرطان‌های پستان، دهانهٔ رحم، رودهٔ بزرگ (کولورکتال)، ریه و پروستات شده است.

پیشگیری و غربالگری مؤثرتر از درمان در کاهش مرگ‌ومیر سرطان

بر اساس یک مطالعهٔ مدل‌سازی که به رهبری پژوهشگران مؤسسهٔ ملی سلامت آمریکا (NIH) انجام شده است، بهبودهای حاصل از پیشگیری و غربالگری سرطان در مجموع طی ۴۵ سال گذشته، جان افراد بیشتری را در پنج نوع سرطان نجات داده است تا پیشرفت‌های درمانی. این مطالعه که در ۵ دسامبر ۲۰۲۴ در مجلهٔ JAMA Oncology منتشر شد، به بررسی مرگ‌ومیرهای پیشگیری‌شده ناشی از ترکیب اقدامات پیشگیرانه، غربالگری و پیشرفت‌های درمانی در سرطان‌های پستان، دهانهٔ رحم، رودهٔ بزرگ، ریه و پروستات پرداخت.

پژوهشگران مؤسسهٔ ملی سرطان (NCI) این پنج سرطان را انتخاب کردند، زیرا از شایع‌ترین علل مرگ ناشی از سرطان هستند و برای آن‌ها راهبردهای مؤثر پیشگیری، تشخیص زودهنگام و/یا درمان وجود دارد. در سال‌های اخیر، این پنج سرطان در مجموع تقریباً نیمی از کل موارد جدید تشخیص سرطان و مرگ‌های ناشی از آن را تشکیل داده‌اند.

سهم شگفت‌انگیز پیشگیری و غربالگری در کاهش مرگ‌ومیر

دکتر کاترینا اِی. بی. گادارد، پژوهشگر این مطالعه و مدیر بخش کنترل سرطان و علوم جمعیتی NCI، اظهار داشت:
«اگرچه بسیاری از افراد تصور می‌کنند که پیشرفت‌های درمانی عامل اصلی کاهش مرگ‌ومیر ناشی از این پنج سرطان بوده است، یافتهٔ شگفت‌انگیز این مطالعه میزان تأثیر بالای پیشگیری و غربالگری در کاهش مرگ‌ومیر است. در واقع، ۸۰ درصد از مرگ‌های پیشگیری‌شده در این پنج سرطان طی ۴۵ سال گذشته، ناشی از پیشرفت‌ها در حوزهٔ پیشگیری و غربالگری بوده است.»

ترک سیگار؛ مؤثرترین مداخلهٔ پیشگیرانه

در میان مداخلات پیشگیرانه، ترک سیگار بیشترین سهم را در نجات جان بیماران داشته است؛ به‌طوری که به‌تنهایی موجب پیشگیری از ۳٫۴۵ میلیون مرگ ناشی از سرطان ریه شده است.
در بررسی جداگانهٔ هر سرطان مشخص شد که پیشگیری و غربالگری مسئول اصلی کاهش مرگ‌ومیر در سرطان‌های دهانهٔ رحم، رودهٔ بزرگ، ریه و پروستات بوده‌اند، در حالی که در سرطان پستان، پیشرفت‌های درمانی بیشترین نقش را ایفا کرده‌اند.

ضرورت تلفیق پیشگیری، غربالگری و درمان

دکتر دبلیو. کیمرین راتمل، مدیر NCI، تأکید کرد:
«برای کاهش نرخ مرگ‌ومیر ناشی از سرطان، ضروری است که راهبردهای مؤثر پیشگیری و غربالگری را با پیشرفت‌های درمانی تلفیق کنیم. این مطالعه به ما کمک می‌کند تا دریابیم کدام راهبردها بیشترین اثربخشی را در کاهش مرگ ناشی از سرطان داشته‌اند تا بتوانیم این روند مثبت را ادامه داده و استفاده از این راهبردها را در سراسر ایالات متحده گسترش دهیم.»

روش‌شناسی مطالعه

پژوهشگران از مدل‌های آماری شبکهٔ مدل‌سازی مداخلات و پایش سرطان (CISNET) و داده‌های مرگ‌ومیر ناشی از سرطان استفاده کردند تا سهم نسبی پیشگیری، غربالگری و پیشرفت‌های درمانی را در کاهش مرگ‌های ناشی از سرطان‌های پستان، دهانهٔ رحم، رودهٔ بزرگ، ریه و پروستات طی سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۲۰ برآورد کنند.

نتایج کلی مطالعه

بر اساس نتایج مدل‌سازی، در مجموع ۵٫۹۴ میلیون مرگ ناشی از این پنج سرطان در بازهٔ زمانی ۱۹۷۵ تا ۲۰۲۰ پیشگیری شده است. از این تعداد، ۴٫۷۵ میلیون مرگ، معادل ۸۰ درصد، به مداخلات پیشگیری و غربالگری نسبت داده می‌شود.

سهم مداخلات در هر نوع سرطان

• سرطان پستان:
  از مجموع ۲٫۷۱ میلیون مرگی که در صورت نبود مداخلات رخ می‌داد، ۱ میلیون مرگ پیشگیری شد؛ که حدود سه‌چهارم آن به پیشرفت‌های درمانی و بقیه به غربالگری ماموگرافی نسبت داده می‌شود.
• سرطان ریه:
  از ۹٫۲ میلیون مرگ بالقوه، ۳٫۴۵ میلیون مرگ پیشگیری شد؛ که ۹۸ درصد آن ناشی از اقدامات پیشگیرانهٔ کنترل مصرف دخانیات و مابقی ناشی از پیشرفت‌های درمانی بود.
• سرطان دهانهٔ رحم:
  از ۳۷۰ هزار مرگ بالقوه، ۱۶۰ هزار مرگ به‌طور کامل از طریق غربالگری (آزمون پاپ‌اسمیر و آزمایش HPV) و برداشت ضایعات پیش‌سرطانی پیشگیری شد.
• سرطان رودهٔ بزرگ:
  از ۳٫۴۵ میلیون مرگ بالقوه، ۹۴۰ هزار مرگ پیشگیری شد؛ که ۷۹ درصد آن ناشی از غربالگری و برداشتن پولیپ‌های پیش‌سرطانی و ۲۱ درصد ناشی از پیشرفت‌های درمانی بود.
• سرطان پروستات:
  از ۱٫۰۱ میلیون مرگ بالقوه، ۳۶۰ هزار مرگ پیشگیری شد؛ که ۵۶ درصد آن به غربالگری با آزمون PSA و ۴۴ درصد به پیشرفت‌های درمانی مربوط می‌شد.

دکتر گادارد در این‌باره افزود:
«این یافته‌ها نشان می‌دهد که باید راهبردهای قوی و مؤثر را در تمامی این حوزه‌ها به‌طور هم‌زمان ادامه دهیم. نه درمان به‌تنهایی و نه پیشگیری و غربالگری به‌تنهایی، بلکه ترکیب آن‌هاست که به کاهش مرگ‌ومیر سرطان کمک می‌کند.»

فرصت‌های آینده برای کاهش بیشتر مرگ‌ومیر سرطان

نویسندگان اشاره کردند که برخی راهبردهای جدیدتر پیشگیری و غربالگری، مانند واکسیناسیون HPV و غربالگری سرطان ریه، در دورهٔ مورد مطالعه به‌طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفته بودند و می‌توانند در آینده کاهش بیشتری در مرگ‌ومیر سرطان ایجاد کنند. همچنین افزایش دسترسی به غربالگری (مانند آزمایش‌های HPV با امکان نمونه‌گیری توسط خود فرد) و توسعهٔ درمان‌های جدید از دیگر فرصت‌های مهم به‌شمار می‌روند.

محدودیت‌های مطالعه

پژوهشگران تأکید کردند که این پنج سرطان کمتر از نیمی از کل مرگ‌های ناشی از سرطان را شامل می‌شوند و نتایج این مطالعه الزاماً به سایر سرطان‌ها—به‌ویژه سرطان‌هایی که راهبردهای مؤثر پیشگیری، غربالگری یا درمان ندارند—قابل تعمیم نیست.

دکتر فیلیپ ای. کَسِل، پژوهشگر هم‌رهبر مطالعه و مدیر بخش پیشگیری از سرطان NCI، گفت:
«ما باید استفاده از پیشگیری و غربالگری را برای این پنج سرطان بهینه کنیم تا همهٔ آمریکایی‌ها، به‌ویژه جمعیت‌های محروم، از آن بهره‌مند شوند و هم‌زمان راهبردهای نوین پیشگیری و غربالگری را برای سرطان‌های بسیار کشنده‌ای مانند سرطان پانکراس و تخمدان توسعه دهیم.»

همچنین نویسندگان یادآور شدند که یافته‌ها بر اساس میانگین‌های جمعیتی در ایالات متحده به‌دست آمده و ممکن است برای گروه‌های جمعیتی خاص قابل تعمیم نباشد. افزون بر این، مطالعه به آسیب‌های بالقوهٔ مداخلات، مانند نتایج مثبت کاذب و بیش‌تشخیصی در غربالگری، نپرداخته و پیامدهایی مانند کیفیت زندگی را نیز اندازه‌گیری نکرده است.

منبع:

Goddard KAB, Feuer EJ, Mandelblatt JS, et al. Estimation of Cancer Deaths Averted From Prevention, Screening, and Treatment Efforts, 1975-2020. JAMA Oncol. Dec. 5, 2024. DOI:10.1001/jamaoncol.2024.538.

تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش

نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک