غربالگری سرطان کولورکتال

غربالگری چیست؟

غربالگری به معنای جستجوی سرطان قبل از بروز هرگونه علامت در فرد است. این می‌تواند به یافتن سرطان در مراحل اولیه کمک کند. وقتی بافت غیرطبیعی یا سرطان زود تشخیص داده شود، درمان آن آسان‌تر خواهد بود. زمانی که علائم ظاهر می‌شوند، ممکن است سرطان شروع به گسترش کرده باشد.

دانشمندان در تلاشند تا درک بهتری از احتمال ابتلای افراد به انواع خاصی از سرطان داشته باشند. آنها همچنین کارهایی که ما انجام می‌دهیم و چیزهایی که در اطراف ما هستند را مطالعه می‌کنند تا ببینند آیا باعث سرطان می‌شوند یا خیر. این اطلاعات به پزشکان کمک می‌کند تا توصیه کنند چه کسی باید برای سرطان غربالگری شود، کدام آزمایش‌های غربالگری باید استفاده شود و این آزمایش‌ها هر چند وقت یکبار باید انجام شوند.

مهم است به یاد داشته باشید که اگر پزشک شما آزمایش غربالگری را پیشنهاد کند، لزوماً فکر نمی‌کند که شما سرطان دارید. آزمایش‌های غربالگری زمانی انجام می‌شوند که شما هیچ علامتی از سرطان ندارید. آزمایش‌های غربالگری ممکن است به طور منظم تکرار شوند.

اگر نتیجه آزمایش غربالگری غیرطبیعی باشد، ممکن است لازم باشد آزمایش‌های بیشتری انجام دهید تا مشخص شود که آیا سرطان دارید یا خیر. به این آزمایش‌ها، آزمایش‌های تشخیصی می‌گویند.

اطلاعات عمومی در مورد سرطان کولورکتال

نکات کلیدی

• سرطان روده بزرگ بیماری است که در آن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بافت‌های روده بزرگ یا راست روده تشکیل می‌شوند.
• سرطان روده بزرگ دومین علت اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در ایالات متحده است.
• عوامل مختلفی خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش یا کاهش می‌دهند.

سرطان روده بزرگ بیماری است که در آن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بافت‌های روده بزرگ یا راست روده تشکیل می‌شوند.

روده بزرگ و راست روده بخش‌هایی از دستگاه گوارش بدن هستند. دستگاه گوارش مواد مغذی (ویتامین‌ها، مواد معدنی، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها و آب) را از غذاها جدا و پردازش می‌کند و به دفع مواد زائد از بدن کمک می‌کند. دستگاه گوارش از دهان، گلو، مری، معده و روده کوچک و بزرگ تشکیل شده است. روده بزرگ (روده بزرگ) اولین قسمت روده بزرگ است و حدود ۵ فوت طول دارد. راست روده و کانال مقعدی با هم آخرین قسمت روده بزرگ را تشکیل می‌دهند و ۶ تا ۸ اینچ طول دارند. کانال مقعدی به مقعد (دهانه روده بزرگ به بیرون بدن) ختم می‌شود.

سرطانی که از روده بزرگ شروع می‌شود ، سرطان روده بزرگ و سرطانی که از راست روده شروع می‌شود، سرطان رکتوم نامیده می‌شود. سرطانی که در هر یک از این اندام‌ها شروع می‌شود، ممکن است سرطان کولورکتال نیز نامیده شود.

سایر مطالبی که حاوی اطلاعات مربوط به سرطان روده بزرگ هستند عبارتند از:

• پیشگیری از سرطان کولورکتال

سرطان روده بزرگ سومین علت اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در ایران است.

سرطان روده بزرگ سومین سرطان شایع در سراسر جهان و سومین علت اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در ایران است، زمانی که اعداد مربوط به مردان و زنان با هم جمع می‌شوند. کاهش در بزرگسالان مسن‌تر ممکن است تا حدی به دلیل افزایش غربالگری سرطان روده بزرگ رخ دهد؛ غربالگری با تشخیص رشدهای پیش سرطانی قبل از تبدیل شدن به سرطان و از بین بردن سلول‌های سرطانی می‌تواند به این مهم کمک کند.

در آمریکا، از سال ۱۹۷۰، میزان مرگ و میر ناشی از سرطان روده بزرگ در مردان و زنان کاهش یافته است. با این حال، موارد جدید و مرگ و میر ناشی از سرطان روده بزرگ در بین سیاه پوستان نسبت به سایر گروه‌های نژادی همچنان بالاتر است. مطالعات نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به تومورهای پیش‌سرطانی در سیاه پوستان بیشتر از دیگران نیست.

عوامل مختلفی خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش یا کاهش می‌دهند.

هر چیزی که احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش دهد، عامل خطر نامیده می‌شود. هر چیزی که احتمال ابتلا به یک بیماری را کاهش دهد، عامل محافظتی نامیده می‌شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد عوامل خطر و عوامل محافظتی سرطان کولورکتال، به بخش پیشگیری از سرطان کولورکتال مراجعه کنید.

غربالگری سرطان کولورکتال

نکات کلیدی

• آزمایش‌ها برای غربالگری انواع مختلف سرطان، زمانی که فرد علائمی ندارد، استفاده می‌شوند.
• مطالعات نشان می‌دهد که برخی از آزمایش‌های غربالگری سرطان روده بزرگ به تشخیص سرطان در مراحل اولیه کمک می‌کنند و ممکن است تعداد مرگ و میر ناشی از این بیماری را کاهش دهند.
• انواع آزمایش‌های زیر برای غربالگری سرطان روده بزرگ استفاده می‌شوند:
  • آزمایش خون مخفی مدفوع
  • سیگموئیدوسکوپی
  • کولونوسکوپی
  • کولونوسکوپی مجازی
  • آزمایش DNA مدفوع
• مطالعات نشان داده‌اند که غربالگری سرطان روده بزرگ با استفاده از معاینه رکتوم با انگشت، تعداد مرگ و میر ناشی از این بیماری را کاهش نمی‌دهد.
• آزمایش‌های غربالگری سرطان روده بزرگ در کارآزمایی‌های بالینی در حال بررسی هستند.

آزمایش‌ها برای غربالگری انواع مختلف سرطان، زمانی که فرد علائمی ندارد، استفاده می‌شوند.

دانشمندان آزمایش‌های غربالگری را بررسی می‌کنند تا آزمایش‌هایی را پیدا کنند که کمترین ضرر و بیشترین فایده را دارند. آزمایش‌های غربالگری سرطان همچنین برای نشان دادن این است که آیا تشخیص زودهنگام (یافتن سرطان قبل از ایجاد علائم) به فرد کمک می‌کند تا عمر طولانی‌تری داشته باشد یا احتمال مرگ ناشی از بیماری را کاهش می‌دهد. برای برخی از انواع سرطان، اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شود، احتمال بهبودی بیشتر است.

مطالعات نشان می‌دهد که برخی از آزمایش‌های غربالگری سرطان روده بزرگ به تشخیص سرطان در مراحل اولیه کمک می‌کنند و ممکن است تعداد مرگ و میر ناشی از این بیماری را کاهش دهند.

انواع آزمایش‌های زیر برای غربالگری سرطان روده بزرگ استفاده می‌شوند:

آزمایش خون مخفی مدفوع

آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT) آزمایشی است که برای بررسی مدفوع (مواد زائد جامد) از نظر وجود خون که فقط با میکروسکوپ قابل مشاهده است، انجام می‌شود. نمونه کوچکی از مدفوع روی یک کارت مخصوص یا در یک ظرف مخصوص قرار داده می‌شود و برای آزمایش به پزشک یا آزمایشگاه تحویل داده می‌شود. خون در مدفوع ممکن است نشانه‌ای از پولیپ، سرطان یا سایر بیماری‌ها باشد.

دو نوع FOBT وجود دارد:

• آزمایش خون گایاک: نمونه مدفوع روی کارت مخصوص با یک ماده شیمیایی آزمایش می‌شود. اگر در مدفوع خون وجود داشته باشد، کارت مخصوص تغییر رنگ می‌دهد. آزمایش خون مخفی مدفوع گایاک (FOBT) خون مخفی (پنهان) در مدفوع را بررسی می‌کند. نمونه‌های کوچکی از مدفوع روی کارت مخصوص قرار داده شده و برای آزمایش به پزشک یا آزمایشگاه تحویل داده می‌شوند.
• آزمایش خون ایمونوشیمیایی مدفوع (FOBT) : مایعی به نمونه مدفوع اضافه می‌شود. این مخلوط به دستگاهی تزریق می‌شود که حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که می‌توانند خون را در مدفوع تشخیص دهند. اگر خون در مدفوع وجود داشته باشد، خطی در پنجره‌ای در دستگاه ظاهر می‌شود. این آزمایش، آزمایش ایمونوشیمیایی مدفوع یا FIT نیز نامیده می‌شود.

سیگموئیدوسکوپی

سیگموئیدوسکوپی روشی برای بررسی داخل رکتوم و کولون سیگموئید (تحتانی) برای یافتن پولیپ، نواحی غیرطبیعی یا سرطان است. سیگموئیدوسکوپ از طریق رکتوم به داخل کولون سیگموئید وارد می‌شود. سیگموئیدوسکوپ ابزاری نازک و لوله‌ای شکل است که دارای چراغ و لنز برای مشاهده است. همچنین ممکن است ابزاری برای برداشتن پولیپ یا نمونه‌های بافتی داشته باشد که زیر میکروسکوپ برای یافتن علائم سرطان بررسی می‌شوند.

کولونوسکوپی

کولونوسکوپی روشی برای بررسی داخل رکتوم و روده بزرگ برای یافتن پولیپ، نواحی غیرطبیعی یا سرطان است. کولونوسکوپ از طریق رکتوم به داخل روده بزرگ وارد می‌شود. کولونوسکوپ ابزاری نازک و لوله‌ای شکل است که دارای چراغ و لنز برای مشاهده است. همچنین ممکن است ابزاری برای برداشتن پولیپ یا نمونه‌های بافتی داشته باشد که زیر میکروسکوپ برای بررسی علائم سرطان بررسی می‌شوند.

کولونوسکوپی مجازی

کولونوسکوپی مجازی روشی است که در آن از مجموعه‌ای از اشعه ایکس به نام توموگرافی کامپیوتری برای تهیه مجموعه‌ای از تصاویر روده بزرگ استفاده می‌شود. یک کامپیوتر تصاویر را کنار هم قرار می‌دهد تا تصاویر دقیقی ایجاد کند که ممکن است پولیپ‌ها و هر چیز دیگری را که در سطح داخلی روده بزرگ غیرمعمول به نظر می‌رسد، نشان دهد. این آزمایش، کولونوگرافی توموگرافی کامپیوتری یا CTC نیز نامیده می‌شود.

آزمایش‌های بالینی در حال مقایسه کولونوسکوپی مجازی با سایر آزمایش‌های غربالگری سرطان روده بزرگ هستند. برخی از آزمایش‌های بالینی در حال بررسی این موضوع هستند که آیا نوشیدن ماده حاجب که مدفوع را می‌پوشاند، به جای استفاده از ملین‌ها برای تخلیه روده بزرگ، پولیپ‌ها را به وضوح نشان می‌دهد یا خیر.

آزمایش DNA مدفوع

این آزمایش، DNA سلول‌های مدفوع را برای تغییرات ژنتیکی که ممکن است نشانه‌ای از سرطان روده بزرگ باشند، بررسی می‌کند. نسخه‌های جدیدتر این آزمایش برای کمک به غربالگری سرطان روده بزرگ استفاده می‌شوند.

مطالعات نشان داده‌اند که غربالگری سرطان روده بزرگ با استفاده از معاینه رکتوم با انگشت، تعداد مرگ و میر ناشی از این بیماری را کاهش نمی‌دهد.

معاینه رکتوم با انگشت (DRE) معاینه‌ای از رکتوم است که ممکن است به عنوان بخشی از یک معاینه فیزیکی معمول انجام شود . پزشک یا پرستار ، انگشت خود را که با دستکش چرب شده و چرب شده است، وارد قسمت پایینی رکتوم می‌کند تا وجود توده یا هر چیز غیرمعمول دیگری را حس کند. نتایج مطالعات نشان داده است که DRE به عنوان یک روش غربالگری برای سرطان روده بزرگ عمل نمی‌کند.

آزمایش‌های غربالگری سرطان روده بزرگ در کارآزمایی‌های بالینی در حال بررسی هستند.

خطرات غربالگری سرطان کولورکتال

نکات کلیدی

• آزمایش‌های غربالگری خطراتی دارند.
  • نتایج آزمایش منفی کاذب می‌تواند رخ دهد.
  • نتایج آزمایش مثبت کاذب می‌تواند رخ دهد.
• آزمایش‌های غربالگری سرطان روده بزرگ زیر خطراتی دارند:
  • کولونوسکوپی
  • سیگموئیدوسکوپی
  • کولونوسکوپی مجازی
  • آزمایش خون مخفی مدفوع (FOBT) یا آزمایش DNA مدفوع

آزمایش‌های غربالگری خطراتی دارند.

تصمیم‌گیری در مورد آزمایش‌های غربالگری می‌تواند دشوار باشد. همه آزمایش‌های غربالگری مفید نیستند و اکثر آنها خطراتی دارند. آزمایش‌های غربالگری مختلف، خطرات یا مضرات متفاوتی دارند. آزمایش‌های غربالگری ممکن است هنگام فکر کردن به آزمایش یا آماده شدن برای آن، یا زمانی که نتیجه آزمایش مثبت است، باعث اضطراب شوند. قبل از انجام هرگونه آزمایش غربالگری، ممکن است بخواهید در مورد آزمایش با پزشک خود صحبت کنید. دانستن خطرات آزمایش و اینکه آیا کاهش خطر مرگ ناشی از سرطان ثابت شده است یا خیر، مهم است.

با پزشک خود در مورد خطر ابتلا به سرطان کلورکتال و لزوم انجام آزمایش‌های غربالگری صحبت کنید.

نتایج آزمایش منفی کاذب می‌تواند رخ دهد.

ممکن است نتایج آزمایش غربالگری حتی با وجود وجود سرطان روده بزرگ، طبیعی به نظر برسد. فردی که نتیجه آزمایش منفی کاذب (نتیجه‌ای که نشان می‌دهد سرطانی وجود ندارد در حالی که واقعاً وجود دارد) دریافت می‌کند، ممکن است حتی با وجود علائم، مراجعه به پزشک را به تعویق بیندازد .

نتایج آزمایش مثبت کاذب می‌تواند رخ دهد.

نتایج آزمایش غربالگری ممکن است غیرطبیعی به نظر برسد، حتی اگر سرطانی وجود نداشته باشد. نتیجه آزمایش مثبت کاذب (نتیجه‌ای که نشان می‌دهد سرطان وجود دارد در حالی که واقعاً وجود ندارد) می‌تواند باعث اضطراب شود و معمولاً با آزمایش‌های بیشتری (مانند بیوپسی) همراه است که آنها نیز خطراتی دارند.

آزمایش‌های غربالگری سرطان روده بزرگ زیر خطراتی دارند:

کولونوسکوپی

مشکلات جدی ناشی از کولونوسکوپی نادر است، اما می‌تواند شامل پارگی در پوشش روده بزرگ و خونریزی باشد. این مشکلات می‌توانند جدی باشند و نیاز به درمان در بیمارستان دارند. پارگی پوشش روده بزرگ و خونریزی بیشتر در هنگام انجام بیوپسی یا پولیپکتومی رخ می‌دهد.

از آرام‌بخش برای کاهش ناراحتی ناشی از عمل استفاده می‌شود. آرام‌بخشی ممکن است باعث مشکلات قلبی و ریوی مانند ضربان قلب نامنظم، حمله قلبی یا مشکل در تنفس شود.

سیگموئیدوسکوپی

عوارض سیگموئیدوسکوپی کمتر از کولونوسکوپی است. اگرچه پارگی در پوشش روده بزرگ و خونریزی ممکن است رخ دهد، اما شیوع آن کمتر از کولونوسکوپی است. معمولاً در سیگموئیدوسکوپی هیچ داروی آرامبخشی تجویز نمی‌شود و این امر خطر عوارض را کاهش می‌دهد.

کولونوسکوپی مجازی

کولونوسکوپی مجازی نسبت به کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی، آسیب‌های فیزیکی کمتری دارد. آسیب‌های ناشی از قرار گرفتن در معرض تابش اشعه ایکس مورد استفاده در کولونوسکوپی مجازی مشخص نیست. کولونوسکوپی مجازی اغلب مشکلات اندام‌هایی غیر از روده بزرگ، از جمله کلیه‌ها، قفسه سینه، کبد، تخمدان‌ها، طحال و پانکراس را پیدا می‌کند. برخی از این یافته‌ها منجر به آزمایش‌های بیشتر، مانند کولونوسکوپی، می‌شود که ممکن است سلامت بیمار را بهبود نبخشد.

آزمایش خون مخفی مدفوع (FOBT) یا آزمایش DNA مدفوع

نتایج آزمایش مدفوع FOBT یا DNA ممکن است غیرطبیعی به نظر برسد، حتی اگر هیچ سرطانی یافت نشود. نتیجه مثبت آزمایش ممکن است منجر به آزمایش‌های بیشتر، از جمله کولونوسکوپی، شود.

تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش

نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک