درمان‌های سرطان می‌توانند باعث ناباروری یا کاهش باروری شما شوند. با پزشک خود در مورد اینکه آیا سرطان یا درمان آن ممکن است بر باروری شما تأثیر بگذارد یا خیر، صحبت کنید. گاهی اوقات ممکن است لازم باشد این گفتگو را خودتان شروع کنید.
در زمانی که شما و تیم مراقبت‌های بهداشتی‌تان بر برنامه‌ریزی درمان سرطان متمرکز هستید، ممکن است فکر کردن به تصمیم‌گیری‌های مرتبط با باروری برایتان طاقت‌فرسا باشد. با این حال، تحقیقات نشان داده است که بازماندگان سرطان اگر با یک متخصص باروری ملاقات کرده بودند، صرف نظر از اینکه تصمیم به حفظ باروری خود گرفته باشند یا خیر، کمتر پشیمان بودند.
اگر داشتن فرزند بیولوژیکی در آینده برای شما مهم است، قبل از شروع درمان سرطان، با پزشک خود و یک متخصص باروری صحبت کنید تا اطلاعاتی کسب کنید که به شما در تصمیم‌گیری در مورد بهترین گزینه برای شما کمک کند.
- در مورد اینکه چگونه درمان‌های پیشنهادی سرطان می‌توانند بر باروری شما تأثیر بگذارند، سؤال کنید.
- برای کسب اطلاعات در مورد تمام گزینه‌های موجود، به یک متخصص باروری، مانند متخصص سرطان یا متخصص غدد درون‌ریز، مراجعه کنید.
آنچه در این صفحه خواهید دید
- باروری چیست؟
- عواملی که ممکن است بر باروری شما تأثیر بگذارند
- درمان‌های سرطان ممکن است باعث ناباروری یا کاهش باروری شما شوند
- سرطان‌هایی که ممکن است بر باروری شما تأثیر بگذارند
- روش‌های حفظ باروری در مردان
- استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری در طول درمان سرطان
- سوالاتی که باید در مورد باروری از پزشک خود بپرسید
- دریافت مراقبت و پشتیبانی شخصی‌سازی‌شده
باروری چیست؟
باروری به توانایی تولید مثل گفته می‌شود. باروری یک مرد به عملکرد سیستم تولید مثلی که اسپرم سالم تولید و انزال می‌کند و سیستم غدد درون ریز که هورمون تولید می‌کند، بستگی دارد.
عواملی که ممکن است بر باروری شما تأثیر بگذارند
اینکه آیا باروری شما تحت تأثیر سرطان یا درمان آن قرار گرفته است یا خیر، به موارد زیر بستگی دارد:
- نوع درمان (یا درمان‌های) سرطان
- مقدار (دوز) درمان
- طول (مدت) درمان
- سن شما در زمان درمان
- مدت زمانی که از درمان گذشته است
- نوع سرطان و اینکه آیا تومور در نزدیکی اندام‌های تولیدمثلی است یا خیر
- وضعیت باروری اولیه شما، از جمله هرگونه مشکل باروری در گذشته
- سایر شرایط و عوامل سلامت شخصی
درمان‌های سرطان ممکن است باعث ناباروری یا کاهش باروری شما شوند
درمان‌های سرطان ممکن است با آسیب رساندن به اندام‌های تولید مثل و غدد درون‌ریز که باروری را کنترل می‌کنند، بر باروری شما تأثیر بگذارند. تغییرات در باروری شما ممکن است موقتی یا دائمی باشد.
شیمی درمانی و باروری
شیمی‌درمانی سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد، اما می‌تواند به سلول‌های سالم مانند سلول‌های زایا نیز آسیب برساند. سلول‌های زایا، سلول‌های تولید مثلی هستند که به اسپرم تبدیل می‌شوند. برخی از انواع شیمی‌درمانی خطر بالایی برای باروری شما دارند. به عنوان مثال، عوامل آلکیله‌کننده خطر بالایی برای باروری شما دارند زیرا می‌توانند به اسپرم در مردان بالغ و سلول‌های تشکیل‌دهنده اسپرم (سلول‌های زایا) در مردان جوان آسیب برسانند. اگر دوزهای بالای شیمی‌درمانی یا چندین داروی شیمی‌درمانی را به طور همزمان دریافت کنید، ممکن است در معرض خطر ناباروری بیشتری قرار بگیرید.
هورمون درمانی و باروری
هورمون درمانی که درمان غدد درون ریز نیز نامیده می‌شود، هورمون‌هایی مانند تستوسترون، آندروژن و پروژسترون را اضافه، مسدود یا حذف می‌کند. این روش ممکن است برای متوقف کردن یا کند کردن رشد سرطانی که از هورمون‌ها برای رشد استفاده می‌کند، استفاده شود. با این حال، هورمون درمانی می‌تواند تعداد اسپرم را کاهش دهد.
ایمونوتراپی و باروری
ایمونوتراپی سیستم ایمنی بدن شما را برای مبارزه با سرطان تحریک یا سرکوب می‌کند. اثرات ایمونوتراپی بر باروری هنوز در حال بررسی است. اگر پزشک شما ایمونوتراپی را توصیه می‌کند، در مورد نوع ایمونوتراپی که دریافت خواهید کرد و اینکه چگونه ممکن است بر باروری شما تأثیر بگذارد، بپرسید.
پرتودرمانی و باروری
پرتودرمانی سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد یا رشد آنها را کند می‌کند. تابش به اندام‌های تولید مثل، ناحیه لگن یا سیستم عصبی مرکزی شما می‌تواند بر باروری شما تأثیر بگذارد. دوز تابش، بخشی از بدن که تابش دریافت می‌کند و سن شما نیز در تأثیرپذیری باروری شما نقش دارند. نوع پرتودرمانی مورد استفاده نیز یک عامل است. به عنوان مثال، پرتودرمانی با پرتو پروتون و پرتودرمانی با شدت تعدیل‌شده ممکن است تأثیر کمتری بر باروری شما نسبت به پرتودرمانی استاندارد داشته باشند.
ناحیه لگن: پرتودرمانی خارجی به لگن (مانند مقعد، مثانه، آلت تناسلی یا پروستات) و براکی‌تراپی می‌تواند بر عملکرد جنسی و باروری شما تأثیر بگذارد. اگر رگ‌های خونی یا اعصاب آسیب ببینند، ممکن است نعوظ یا حفظ آن دشوار باشد. به این حالت اختلال نعوظ گفته می‌شود. اگر پروستات آسیب دیده باشد، ممکن است ارگاسم خشک داشته باشید که به آن انزال رتروگراد نیز می‌گویند.
سیستم عصبی مرکزی: پرتودرمانی مغز ممکن است بر غددی مانند غده هیپوفیز و هیپوتالاموس که هورمون‌های مورد نیاز برای باروری را تولید می‌کنند، تأثیر بگذارد. سطح پایین هورمون می‌تواند باعث مشکلات باروری شود.
در بخش روش‌های حفظ باروری برای مردان، درباره روش‌هایی که می‌توانند به محافظت از باروری شما در طول پرتودرمانی کمک کنند، اطلاعات کسب کنید.
پیوند سلول‌های بنیادی و باروری
قبل از پیوند سلول‌های بنیادی، که پیوند مغز استخوان یا پیوند سلول‌های خونساز نیز نامیده می‌شود، ممکن است دوزهای بالایی از شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا هر دو را دریافت کنید. این درمان‌ها می‌توانند به اسپرم و سلول‌های تشکیل‌دهنده اسپرم آسیب برسانند و باعث ناباروری شوند.
جراحی و باروری
نوع، اندازه و محل تومور از عوامل مهم در تأثیر جراحی بر باروری شما هستند. برخی از سرطان‌ها ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند که می‌تواند بر باروری شما تأثیر بگذارد:
- جراحی برای سرطان‌های دستگاه تناسلی مانند سرطان پروستات، آلت تناسلی، بیضه و مجرای ادرار می‌تواند بر تولید مایع منی تأثیر بگذارد. جراحی‌هایی که ممکن است باروری شما را مختل کنند، از جمله جراحی سرطان پروستات، مانند پروستاتکتومی رادیکال، جراحی سرطان بیضه، مانند ارکیدکتومی دوطرفه و جراحی سرطان آلت تناسلی مانند پنکتومی.
- جراحی سرطان‌های مقعد، روده بزرگ و رکتوم می‌تواند بر اندام‌های تولیدمثلی مجاور، اعصاب و غدد لنفاوی لگن تأثیر بگذارد. این ممکن است باعث انزال رتروگراد شود، وضعیتی که در آن مایع منی ساخته می‌شود، اما در طول ارگاسم آزاد نمی‌شود، که به آن ارگاسم خشک نیز می‌گویند.
- جراحی سرطان مثانه مانند سیستکتومی رادیکال برای برداشتن مثانه و اندام‌های مجاور آن، مانند غده پروستات و کیسه‌های منی، ممکن است باعث ناباروری شود. اگر اعصاب مجاور آسیب ببینند، ممکن است باعث اختلال نعوظ شود.
با پزشک خود صحبت کنید تا بدانید که آیا جراحی توصیه شده ممکن است بر باروری شما تأثیر بگذارد یا خیر.
درمان هدفمند و باروری
درمان هدفمند از داروها یا مواد دیگر برای مسدود کردن پروتئین‌ها یا مولکول‌های دیگری که رشد، تقسیم و گسترش سلول‌های سرطانی را کنترل می‌کنند، استفاده می‌کند. در حالی که اثرات درمان‌های هدفمند بر باروری هنوز در حال بررسی است، برخی مطالعات نشان داده‌اند که مهارکننده‌های تیروزین کیناز (TKI) ممکن است باروری را کاهش دهند زیرا بر تولید اسپرم تأثیر می‌گذارند و تولید هورمون را کاهش می‌دهند. اگر درمان هدفمند توصیه می‌شود، با پزشک خود در مورد چگونگی تأثیر نوع خاص درمان هدفمند بر باروری خود صحبت کنید.
سرطان‌هایی که ممکن است بر باروری شما تأثیر بگذارند
برخی از سرطان‌ها باروری شما را به خطر می‌اندازند. مردانی که به سرطان بیضه، سرطان پروستات و سایر سرطان‌های سلول‌های زایا مبتلا می‌شوند، گاهی اوقات در زمان تشخیص، کیفیت اسپرم و تعداد اسپرم پایینی دارند. مردان مبتلا به لنفوم هوچکین ممکن است تعداد اسپرم کمی داشته باشند یا هیچ اسپرمی در مایع منی خود نداشته باشند.
سرطان‌هایی که جوانان، از جمله کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان را تحت تأثیر قرار می‌دهند، با مشکلات مربوط به باروری مرتبط هستند. این سرطان‌ها شامل لنفوم، لوسمی و تومورهای سیستم عصبی مرکزی هستند.
روش‌های حفظ باروری در مردان
حفظ باروری فرآیند ذخیره یا محافظت از اسپرم یا بافت بیضه به منظور داشتن فرزندان بیولوژیکی در آینده است. درمان‌ها و رویه‌های باروری که به حفظ توانایی شما برای پدر شدن کمک می‌کنند، فناوری کمک باروری نیز نامیده می‌شوند. این رویه‌ها ممکن است در بیمارستان یا مرکز سرطانی که در آن تحت درمان هستید یا در یک کلینیک باروری در دسترس باشند.
میزان موفقیت، هزینه مالی و در دسترس بودن این روش‌ها متفاوت است.
اگر تصمیم دارید برای حفظ باروری خود اقداماتی انجام دهید، تیم درمان سرطان شما و یک متخصص باروری با هم همکاری خواهند کرد تا به شما در تدوین یک برنامه درمانی سرطان که شامل حفظ باروری نیز می‌شود، کمک کنند. تیم مراقبت‌های بهداشتی شما در مورد زمان‌بندی روش‌های باروری و در صورت وجود هرگونه تأثیر، در صورت تأخیر در شروع درمان سرطان برای انجام یک روش حفظ باروری، به شما مشاوره خواهند داد.
بانک اسپرم
ذخیره اسپرم (که به آن انجماد اسپرم نیز گفته می‌شود) رایج‌ترین روش حفظ باروری برای مردانی است که به بلوغ رسیده‌اند. نمونه‌های مایع منی در یک اتاق خصوصی در بیمارستان یا کلینیک باروری جمع‌آوری می‌شوند. اسپرم همچنین ممکن است با استفاده از روشی به نام انزال الکتریکی جمع‌آوری شود که ممکن است در مردانی که به دلیل آسیب عصبی، جراحی یا سایر شرایط قادر به انزال نیستند، باعث انزال شود. سپس اسپرم منجمد شده و برای آینده ذخیره می‌شود (ذخیره می‌شود). اسپرم را می‌توان برای مدت نامحدودی منجمد کرد. بعداً، اسپرم را می‌توان ذوب کرد و در طول لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده کرد. IVF رایج‌ترین نوع فناوری کمک باروری است.
محافظ بیضه
در طول محافظت بیضه ( که محافظت گناد نیز نامیده می‌شود)، یک پوشش محافظ در قسمت بیرونی بدن قرار داده می‌شود تا بیضه‌ها را از تابش پراکنده به ناحیه لگن در طول تابش محافظت کند. نام‌های دیگر این روش، محافظت در برابر تابش و حفظ گناد است.
استخراج اسپرم از بیضه (TESE)
استخراج اسپرم از بیضه (TESE) نوعی روش بازیابی اسپرم است. این روش برای مردان جوانی که هنوز به بلوغ نرسیده‌اند یا مردانی که قادر به تولید مایع منی نیستند، تعداد اسپرم کمی دارند یا اسپرمی در مایع منی آنها وجود ندارد، گزینه مناسبی است. TESE نوعی جراحی است که در آن نمونه کوچکی از بافت بیضه برداشته می‌شود. سپس سلول‌های اسپرم جمع‌آوری و برای استفاده در آینده منجمد می‌شوند یا بلافاصله برای بارور کردن تخمک‌ها استفاده می‌شوند. TESE ممکن است همزمان با جراحی برای درمان سرطان، مانند سرطان بیضه، انجام شود. TESE میکرودایسکشن (microTESE) روشی مشابه است، اما در مقایسه با TESE، بافت بیضه کمتری برداشته می‌شود.
آسپیراسیون اسپرم از بیضه (TESA)
آسپیراسیون اسپرم بیضه (TESA) نوعی روش بازیابی اسپرم است. TESA ممکن است برای مردانی که انسدادی دارند که مانع از انزال اسپرم می‌شود، مفید باشد. در طول TESA، نمونه‌ای از سلول‌های اسپرم و بافت از طریق یک سوزن کوچک متصل به سرنگ از بیضه خارج می‌شود. سپس اسپرم از بافت جدا می‌شود و می‌تواند بلافاصله برای بارور کردن تخمک‌ها یا منجمد کردن برای استفاده‌های بعدی استفاده شود.
انجماد بافت بیضه
انجماد بافت بیضه (که به آن بانک بافت بیضه و انجماد بافت بیضه نیز گفته می‌شود) گزینه‌ای برای پسران جوانی است که به بلوغ نرسیده‌اند یا مردانی که قادر به دادن نمونه اسپرم نیستند. در حال حاضر آزمایش‌های بالینی برای انجماد بافت بیضه در حال انجام است. در مورد امکان انجام این روش در بیمارستان یا مرکز باروری نزدیک خود با پزشک خود صحبت کنید.
استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری در طول درمان سرطان
اگرچه سرطان و درمان‌های سرطان می‌توانند باروری شما را کاهش دهند، اما هنوز هم ممکن است شانس بارداری برای همسرتان وجود داشته باشد. برخی از درمان‌های سرطان ممکن است مضر باشند یا باعث سقط جنین شوند. پزشک شما ممکن است در طول درمان استفاده از کاندوم و سایر روش‌های پیشگیری از بارداری را توصیه کند.
سوالاتی که باید در مورد باروری از پزشک خود بپرسید
قبل از شروع درمان، با پزشک خود در مورد اینکه آیا درمان توصیه شده سرطان ممکن است بر باروری شما تأثیر بگذارد یا خیر، صحبت کنید:
- آیا درمان پیشنهادی سرطان می‌تواند خطر ناباروری را افزایش دهد یا باعث آن شود؟ آیا درمان‌های سرطانی وجود دارند که ممکن است باعث ناباروری نشوند یا مشکلات باروری کمتری ایجاد کنند؟
- آیا شما یک متخصص باروری، مانند متخصص غدد درون ریز یا متخصص اورولوژی مردان، را پیشنهاد می‌کنید که بتوانم با او صحبت کنم تا در مورد روش‌های حفظ باروری‌ام بیشتر بدانم؟ و با چه کسی می‌توانم در مورد مسائل مربوط به بیمه و هزینه‌ها صحبت کنم؟
- کدام روش (روش‌های) حفظ باروری را برای من توصیه می‌کنید؟ چه روش‌هایی برای حفظ باروری در این بیمارستان وجود دارد؟ در یک کلینیک باروری؟
- آیا استفاده از کاندوم، بر اساس درمانی که دریافت خواهم کرد، توصیه می‌شود؟
پس از اتمام درمان، از پزشک خود بپرسید:
- آیا باید بعد از درمان از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کرد؟ اگر چنین است، تا چه مدت؟
- احتمال باروری افرادی که این درمان را انجام می‌دهند، چقدر است؟
- چه مدت ممکن است طول بکشد تا باروری من برگردد؟
دریافت مراقبت و پشتیبانی شخصی‌سازی‌شده
مهم است که تصمیماتی بگیرید که منعکس کننده آنچه برای شما مهم است، باشند. اگر داشتن فرزندان بیولوژیکی مهم است، با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد اینکه چگونه درمان پیشنهادی سرطان ممکن است بر توانایی شما در باروری تأثیر بگذارد، صحبت کنید. به خاطر داشته باشید که تعداد فزاینده‌ای از بیمارستان‌ها و مراکز سرطان، مددکاران اجتماعی و برنامه‌های راهنمای بیماران سرطانی دارند تا به شما در یادگیری منابع مرتبط با باروری، از جمله متخصصان باروری و حمایت مالی، کمک کنند.
در حالی که بسیاری از افراد در برهه‌ای از زندگی خود می‌خواهند بچه‌دار شوند، برخی دیگر این کار را نمی‌کنند یا به روش‌های مختلفی خانواده تشکیل می‌دهند. برای دریافت پشتیبانی، با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود و گروه‌های حمایت از سرطان که توسط متخصصان هدایت می‌شوند، تماس بگیرید.
تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش
تأیید و نظارت: فائزه محمدهاشم متخصص ژنتیک
