مرحله‌بندی و درمان سرطان تیروئید

مرحله‌بندی و درمان

مرحله بندی سرطان چیست؟

مرحله‌بندی فرآیندی است که طی آن مشخص می‌شود سرطان در بدن شما چقدر و در کجا قرار دارد. آزمایش‌هایی مانند اسکن تیروئید، سونوگرافی تیروئید، بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف ، سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی ممکن است برای کمک به مرحله‌بندی سرطان شما انجام شود. ارائه دهندگان خدمات درمانی شما باید در مورد سرطان و وضعیت سلامتی شما اطلاعات داشته باشند تا بتوانند بهترین درمان را برای شما برنامه‌ریزی کنند.

مرحله‌بندی سرطان به اندازه تومور و محل آن و اینکه آیا به سایر اندام‌ها گسترش یافته است یا خیر، توجه می‌کند. سیستم مرحله‌بندی سرطان تیروئید «سیستم TNM» نامیده می‌شود. این سیستم سه بخش دارد:

• T- اندازه/محل/میزان تومور «اولیه» در تیروئید را توصیف می‌کند.
• N-توصیف می‌کند که آیا سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته است یا خیر.
• M- توصیف می‌کند که آیا سرطان به اندام‌های دیگر گسترش یافته است (که متاستاز نامیده می‌شود).

سرطان تیروئید چگونه مرحله‌بندی می شود؟

مرحله‌بندی سرطان تیروئید بر اساس موارد زیر است:

• اندازه تومور شما که در آزمایش‌های تصویربرداری دیده شده و آنچه بعد از جراحی مشخص می‌شود.
• اگر غدد لنفاوی شما حاوی سلول‌های سرطانی باشند.
• اگر سرطان به اندام‌های دیگر گسترش یافته باشد (متاستاز).
• سن شما.

سیستم مرحله‌بندی بسیار پیچیده است. در زیر خلاصه‌ای از مرحله‌بندی آمده است. در مورد مرحله سرطان خود با پزشک خود صحبت کنید.

سرطان تیروئید تمایز یافته (پاپیلاری یا فولیکولار)

افرادی که کمتر از ۵۵ سال سن دارند و سرطان آنها به نقاط دوردست (متاستاز) گسترش نیافته است، همیشه در مرحله اول قرار می‌گیرند. همه بیمارانی که کمتر از ۵۵ سال سن دارند و سرطان آنها به نقاط دوردست گسترش یافته است، در مرحله دوم قرار می‌گیرند. مرحله‌بندی برای افراد در هر سنی در زیر فهرست شده است:

مرحله اول

• کمتر از ۵۵ سال (هر T، هر N، M0): سرطان ممکن است هر اندازه‌ای داشته باشد (هر T) و یا به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشد یا نه (هر N). به نواحی دوردست گسترش نیافته است (M0).
• بالای ۵۵ سال:
  • (T1، N0/NX، M0): سرطان بزرگتر از 2 سانتی‌متر (0.8 اینچ) عرض ندارد و به تیروئید (T1) محدود شده است؛ یا
  • (T2، N0/NX، M0): سرطان بزرگتر از 2 سانتی‌متر (0.8 اینچ) عرض دارد اما بزرگتر از 4 سانتی‌متر نیست و محدود به تیروئید است (T2). به غدد لنفاوی مجاور (N0) یا به نقاط دوردست (M0) گسترش نیافته است.

مرحله دوم

• کمتر از ۵۵ سال
  • (هر T، هر N، M1). سرطان هر اندازه‌ای داشته باشد (هر T). ممکن است به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشد یا نه (هر N). به سایر قسمت‌های بدن مانند غدد لنفاوی دور، اندام‌های داخلی، استخوان‌ها و غیره گسترش یافته است (M1).
• بالای ۵۵ سال
  • (T1، N1، M0): سرطان بزرگتر از 2 سانتی‌متر (0.8 اینچ) عرض ندارد و محدود به تیروئید (T1) است. به غدد لنفاوی مجاور (N1) گسترش یافته است. به نقاط دوردست (M0) گسترش نیافته است.
  • (T2، N1، M0): سرطان بزرگتر از 2 سانتی‌متر (0.8 اینچ) عرض دارد اما بزرگتر از 4 سانتی‌متر نیست و محدود به تیروئید (T2) است. به غدد لنفاوی مجاور (N1) گسترش یافته است. به نقاط دوردست (M0) گسترش نیافته است.
  • (T3a یا 3b، Any N، M0): سرطان بزرگتر از 4 سانتی‌متر است، اما محدود به تیروئید است (T3a) یا به عضلات نواری اطراف تیروئید رشد کرده است (T3b). ممکن است به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشد یا نه (Any N). به نقاط دوردست گسترش نیافته است (M0).

مرحله سوم

• بالای ۵۵ سال
  • (T4a، Any N، M0): سرطان به هر اندازه‌ای است و فراتر از غده تیروئید به بافت‌های مجاور گردن، مانند حنجره (جعبه صدا)، نای (لوله هوا)، مری (لوله‌ای که گلو را به معده متصل می‌کند) یا عصب حنجره (t4a) رشد کرده است.

مرحله IVA

• بالای ۵۵ سال
  • (T4b، Any N، M0): سرطان هر اندازه‌ای دارد و فراتر از غده تیروئید به سمت ستون فقرات یا رگ‌های خونی بزرگ مجاور رشد کرده است (T4b). ممکن است به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشد یا نه (Any N). به نقاط دوردست گسترش نیافته است (M0).

مرحله IVB

• بالای ۵۵ سال
  • (هر T، هر N، M1): سرطان هر اندازه‌ای دارد (هر T) و ممکن است به غدد لنفاوی مجاور (هر N) گسترش یافته باشد یا نه. به سایر قسمت‌های بدن مانند غدد لنفاوی دور، اندام‌های داخلی، استخوان‌ها و غیره گسترش یافته است (M1).

سرطان تیروئید آناپلاستیک (تمایز نیافته)

تمام سرطان‌های تیروئید آناپلاستیک، مرحله چهارم در نظر گرفته می‌شوند. گروه‌های مختلف برای مرحله چهارم در زیر فهرست شده‌اند.

مرحله IVA (T1، T2، یا T3، N0 یا NX، M0): سرطان به هر اندازه‌ای است و به تیروئید محدود شده است (T1، T2، T3). به غدد لنفاوی مجاور گسترش نیافته است (N0، NX). به نقاط دوردست گسترش نیافته است (M0).

مرحله IVB (T1، T2، یا T3a، N1، M0؛ یا T3b، Any N، M0؛ یا T4، Any N، M0): سرطان به هر اندازه‌ای است و به تیروئید محدود شده است (T1، T2، T3)، به عضلات نواری اطراف تیروئید رشد کرده است (T3b)، یا فراتر از غده تیروئید به بافت مجاور گردن، مانند حنجره، نای، مری، به سمت ستون فقرات یا به رگ‌های خونی بزرگ مجاور رشد کرده است (T4). ممکن است به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشد یا نه (Any N، N1). به نقاط دوردست گسترش نیافته است (M0).

مرحله IVC (هر T، هر N، M1): سرطان هر اندازه‌ای دارد (هر T) و ممکن است به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشد یا نه (هر N). به سایر قسمت‌های بدن مانند غدد لنفاوی دور، اندام‌های داخلی، استخوان‌ها و غیره گسترش یافته است (M1).

سرطان تیروئید چگونه درمان می‌شود؟

درمان سرطان تیروئید به عوامل زیادی مانند مرحله سرطان، سن، سلامت عمومی و نتایج آزمایش شما بستگی دارد. درمان شما ممکن است شامل برخی یا همه این موارد باشد:

• عمل جراحی.
• درمان تکمیلی با هورمون تیروئید.
• درمان با ید رادیواکتیو.
• پرتو درمانی.
• شیمی درمانی/درمان هدفمند.
• کارآزمایی‌های بالینی.

عمل جراحی

هدف از جراحی سرطان تیروئید، برداشتن تومور است. چند راه برای انجام این کار وجود دارد:

• تیروئیدکتومی کامل-کل غده تیروئید برداشته می‌شود.
• تیروئیدکتومی ساب توتال– تنها بخش کوچکی از بافت تیروئید باقی می‌ماند. غدد پاراتیروئید نیز که به تیروئید متصل هستند، باقی می‌مانند.
• لوبکتومی – یک لوب از غده تیروئید برداشته می‌شود. برای بیمارانی که سرطان‌های پاپیلاری تیروئید کوچک (کمتر از ۱ سانتی‌متر) دارند، ممکن است از لوبکتومی استفاده شود.

اگر تیروئید در طول جراحی به طور کامل برداشته نشود، ممکن است خطر بازگشت (عود) سرطان در بخشی از تیروئید باقی مانده وجود داشته باشد. اگر در طول جراحی اول برداشته نشده باشد، ممکن است برای برداشتن بقیه تیروئید به جراحی بیشتری نیاز باشد.

اگر پزشک شما فکر می‌کند که ممکن است سرطان تیروئید داشته باشید، باید سونوگرافی از غدد لنفاوی خود نیز انجام دهید. اگر سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته باشد، جراح شما این غدد لنفاوی را نیز در حین جراحی خارج می‌کند. بسته به مرحله سرطان شما، ممکن است بعد از جراحی به درمان بیشتری نیاز داشته باشید.

درمان تکمیلی با هورمون تیروئید

از آنجایی که تمام یا بیشتر تیروئید شما از بین رفته است، باید هورمون تیروئیدی که توسط غده تیروئید ساخته می‌شده است را جایگزین کنید. این کار با دارو انجام می‌شود و «درمان تکمیلی با هورمون تیروئید» نامیده می‌شود. هورمون تیروئید همچنین می‌تواند به عنوان درمان سرطان عمل کند. ممکن است کمی بیشتر از آنچه بدن شما به طور معمول تولید می‌کند، هورمون تیروئید به شما داده شود. این کار به غیرفعال (یا خواب) نگه داشتن هرگونه سرطان تیروئید باقی مانده کمک می‌کند. به عبارت دیگر، اگر بدن شما متوجه شود که هورمون تیروئید از قبل وجود دارد (از طریق درمان تکمیلی با هورمون تیروئید)، سیگنال‌هایی برای «روشن کردن» تیروئید شما ارسال نمی‌کند.

درمان با ید رادیواکتیو (RAI)

بافت تیروئید و برخی از سرطان‌های تیروئید، ید را به سلول‌های خود جذب می‌کنند. درمان با ید رادیواکتیو (RAI) از ید رادیواکتیو، I-131 (RAI) برای از بین بردن سلول‌های سرطانی تیروئید استفاده می‌کند (که به آن تخریب “باقیمانده” می‌گویند). اگر تومور شما خطر بازگشت بیشتری داشته باشد یا برگشته باشد (عود کرده باشد)، پزشک شما ممکن است از RAI استفاده کند، مانند تومورهایی که:

• بزرگتر از ۲ سانتی‌متر هستند.
• از کپسول تیروئید عبور کرده یا به بافت‌های نرم گردن رسیده است.
• به غدد لنفاوی یا سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته‌اند.
• برگشته‌اند (عود).

RAI در بسیاری از موارد می‌تواند یک درمان مؤثر باشد، اما برخی از سرطان‌های تیروئید ید را جذب نمی‌کنند. در این موارد، RAI مفید نخواهد بود.

نحوه کار RAI

ید به داخل سلول جذب می‌شود و تشعشع موجود در ید رادیواکتیو آزاد می‌شود و دوزی از تشعشع را ایجاد می‌کند که سلول‌های مجاور را از بین می‌برد. این درمان به خوبی عمل می‌کند زیرا فقط سلول‌های تیروئید ید را جذب و حفظ می‌کنند، بنابراین سایر بافت‌ها اغلب تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. توجه: برای چند روز اول پس از درمان با RAI، شما تشعشعات را منتشر می‌کنید و نباید در تماس نزدیک با دیگران باشید.

خطرات RAI

تحقیقات نشان داده است که RAI ممکن است خطر ابتلا به سندرم‌های میلودیسپلاستیک (MDS) را افزایش دهد که می‌تواند منجر به سرطان خون شود. خطر ابتلا به MDS در دو سال اول درمان با RAI بیشتر است. بیماران و تیم‌های مراقبتی آنها باید خطرات درمان سرطان‌های تیروئید کم‌خطر و تمایز یافته را با RAI بررسی کنند. دستورالعمل‌های انجمن تیروئید آمریکا برای درمان، درمان تومورهای تیروئید کم‌خطر با RAI را پشتیبانی نمی‌کند.

پرتو درمانی

پرتودرمانی استفاده از اشعه ایکس با انرژی بالا برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. پرتودرمانی می‌تواند در صورت ابتلا به نوع تهاجمی سرطان تیروئید، خطر بالای عود یا وجود بقایای بیماری پس از جراحی مفید باشد. سرطان‌های تیروئید پرخطر شامل موارد زیر هستند: برداشتن ناقص (عدم توانایی در برداشتن کل تیروئید/تومور)، گسترش سرطان به خارج از غده تیروئید، بافت‌های نرم گردن یا غدد لنفاوی منطقه‌ای، برخی از زیرگروه‌های بافت‌شناسی سرطان تیروئید و سرطان‌هایی که RAI را جذب نمی‌کنند. همچنین در بسیاری از موارد سرطان تیروئید آناپلاستیک برای متوقف کردن یا کند کردن روند سرطان استفاده می‌شود.

شیمی‌درمانی استفاده از داروهای ضد سرطان برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. شیمی‌درمانی اغلب در درمان سرطان تیروئید استفاده نمی‌شود. با این حال، داروهای شیمی‌درمانی مانند پاکلیتاکسل ، دوکسوروبیسین ، سیس پلاتین و کربوپلاتین ممکن است گاهی اوقات در درمان بیماری متاستاتیک (سرطانی که گسترش یافته است)، سرطان‌های تیروئید آناپلاستیک یا بیماری که پس از RAI یا پرتودرمانی پیشرفت کرده است، استفاده شوند. دوکسوروبیسین ، فلوروراسیل و داکاربازین ، به صورت ترکیبی، ممکن است در درمان سرطان تیروئید مدولاری استفاده شوند. در سرطان‌های تیروئید آناپلاستیک، دابرافنیب ، ترامتینیب ، انترکتینیب و سلپرکاتینیب استفاده می‌شوند.

شیمی درمانی/درمان هدفمند

چند نوع درمان هدفمند می‌تواند در درمان برخی از سرطان‌های تیروئید استفاده شود. این داروها جهش‌های خاصی را در سلول‌های سرطانی هدف قرار می‌دهند. تومور شما برای این جهش‌ها آزمایش خواهد شد. این داروها شامل واندتانیب ، کابوزانتینیب ، لاروترکتینیب ، انترکتینیب ، سلپرکاتینیب ، لنواتینیب ، سورافنیب ، سونیتینیب ، آکسیتینیب ، اورولیموس ، پازوپانیب ، دابرافنیب و ترامتینیب هستند .

آزمایشات بالینی

ممکن است به عنوان بخشی از برنامه درمانی خود، یک آزمایش بالینی به شما پیشنهاد شود.

تصمیم‌گیری در مورد درمان

تیم مراقبت شما مطمئن خواهد شد که شما در انتخاب طرح درمانی خود مشارکت داشته باشید. این می‌تواند طاقت‌فرسا باشد زیرا ممکن است چند گزینه برای انتخاب به شما داده شود. این وضعیت مانند یک وضعیت اضطراری به نظر می‌رسد، اما می‌توانید چند هفته وقت بگذارید تا با ارائه‌دهندگان مختلف ملاقات کنید و در مورد گزینه‌های خود و آنچه برای شما بهتر است فکر کنید. این یک تصمیم شخصی است. دوستان و خانواده می‌توانند به شما در مورد گزینه‌ها و مزایا و معایب هر یک کمک کنند، اما آنها نمی‌توانند برای شما تصمیم بگیرند. شما باید با تصمیم خود راحت باشید – این به شما کمک می‌کند تا به مراحل بعدی بروید. اگر تا به حال سؤال یا نگرانی دارید، حتماً با تیم خود تماس بگیرید.

تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش

تأیید و نظارت: فائزه محمدهاشم متخصص ژنتیک