آنچه در این صفحه خواهید دید
آسیت چیست؟
آسیت تجمع غیرطبیعی مایع در شکم است که ممکن است باعث تورم شود. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که مایع بین دو لایه بافتی به نام صفاق که اندام‌های شکم را می‌پوشانند، تجمع یابد.
علل آسیت
انواع خاصی از سرطان ممکن است باعث آسیت شود، به خصوص سرطان پیشرفته‌ای که به حفره صفاقی گسترش یافته است. وقتی مایع داخل شکم حاوی سلول‌های سرطانی باشد، به آن آسیت بدخیم می‌گویند.
علل مرتبط با سرطان
آسیت (آب آوردن شکم) بیشتر در افرادی که سرطان مثانه، سینه، روده بزرگ، کبد، ریه، تخمدان، لوزالمعده، معده یا رحم دارند، شایع است. سلول‌های سرطانی می‌توانند باعث نشت بیش از حد مایع از صفاق شوند.
سایر علل آسیت
آسیت همچنین ممکن است در اثر شرایطی ایجاد شود که به سرطان مربوط نیستند. شایع‌ترین علت آسیت، بیماری کبدی به نام سیروز، نارسایی کلیه، هپاتیت مزمن، نارسایی احتقانی قلب و عفونت است . آسیت بسته به علت ایجاد آن، ممکن است به آرامی یا به سرعت ایجاد شود.
علائم و نشانه‌های آسیت
آسیت ممکن است علائم و نشانه‌های زیر را ایجاد کند:
- ورم شکم
- نفخ که باعث بزرگ شدن و دردناک شدن شکم می‌شود
- افزایش وزن و/یا تنگ شدن لباس‌ها
- تنگی نفس و سرفه بر اثر تجمع بیشتر مایعات
علائم دیگر آسیت ممکن است شامل کاهش اشتها، یبوست، خستگی، تب، حالت تهوع، استفراغ و تورم در مچ پا یا پاها باشد.
آسیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک شما معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. این روش‌ها و آزمایش‌ها همچنین ممکن است برای تشخیص و تعیین علت آسیت استفاده شوند:
- اسکن‌ها: اغلب از آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن برای بررسی احاطه شدن بافت‌ها و اندام‌های شکم توسط مایع اضافی استفاده می‌شود. گاهی اوقات ممکن است MRI توصیه شود.
- پاراسنتز: در این روش پزشکی از یک سوزن و کاتتر برای خارج کردن مایع آسیت از شکم یا حفره صفاقی استفاده می‌شود. سپس مایع آسیت مورد بررسی قرار می‌گیرد. پاراسنتز ممکن است هم برای تشخیص علت آسیت و هم برای تسکین علائم ناشی از آسیت استفاده شود.
- آنالیز مایع آسیت: پس از جمع‌آوری مایع با استفاده از پاراسنتز، آن را از نظر سلول‌های سرطانی و همچنین عوامل عفونی، پروتئین‌ها و سایر مواد تجزیه و تحلیل می‌کنند تا مشخص شود چه چیزی باعث تجمع مایع شده است. اگر سلول‌های سرطانی در مایع یافت شوند، به این معنی است که شما آسیت بدخیم دارید.
درمان و مدیریت آسیت
درمان آسیت بدخیم بر اساس شدت علائم و همچنین نوع و میزان سرطان تعیین می‌شود. درمان‌ها عبارتند از:
- درمان سرطان: گاهی اوقات درمان‌های سرطان، مانند شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی یا جراحی، ممکن است برای کمک به کاهش علائم ناشی از آسیت استفاده شوند. درمان‌های سرطان با کوچک کردن تومور عمل می‌کنند، بنابراین مایعی که باعث آسیت می‌شود را تولید نمی‌کند.
- رژیم غذایی: ممکن است به شما توصیه شود از غذاهای سرشار از سدیم (نمک) که می‌تواند باعث احتباس مایعات در بدن شود، خودداری کنید. اجتناب از الکل نیز می‌تواند به کاهش احتباس مایعات کمک کند. پزشک یا پرستار شما در مورد انتخاب غذاها و نوشیدنی‌هایی که برای شما مناسب‌تر هستند با شما صحبت خواهند کرد.
- داروهای ادرارآور (که گاهی اوقات قرص‌های آب نامیده می‌شوند): داروهایی به نام داروهای ادرارآور گاهی اوقات برای کمک به بدن شما در خلاص شدن از شر مایعات موجود در شکم و سایر نواحی بدن تجویز می‌شوند. این داروها باعث می‌شوند کلیه‌ها ادرار بیشتری تولید کنند، اما عوارض جانبی نیز دارند که پزشک با شما در میان خواهد گذاشت.
- پاراسنتز: همانطور که در بخش بالا توضیح داده شد، پاراسنتز می‌تواند هم برای تشخیص و هم برای درمان آسیت استفاده شود. این روش ممکن است باعث تسکین موقت علائم شود، اگرچه در صورت تجمع مجدد مایع، ممکن است نیاز به تکرار آن باشد.
- جراحی: یک شانت یا کاتتر در شکم شما قرار داده می‌شود، که در صورت نیاز در جای خود باقی می‌ماند تا به تخلیه مایع کمک کند. اگر شانت یا کاتتر توصیه شود، پزشک به شما یا مراقبانتان کمک خواهد کرد تا نحوه تخلیه آن را در خانه یاد بگیرید.
صحبت با پزشک در مورد آسیت
- اگر متوجه تورم شکم یا سایر علائم آسیت شدید، به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید. آنها برای تعیین علت تورم تلاش کرده و در مورد گزینه‌های درمانی با شما صحبت خواهند کرد.
سوالاتی که باید در مورد آسیت از پزشک خود بپرسید:
- آیا سرطانی که دارم یا درمانی که دریافت می‌کنم، احتمالاً باعث آسیت می‌شود؟
- برای چه مشکلات فوری باید با شما تماس بگیرم؟
- با توجه به علائم من، چه گزینه‌های درمانی را توصیه می‌کنید؟
- مزایا و معایب درمانی که برای آسیت من توصیه می‌کنید چیست؟
- آیا درمان سرطان به از بین رفتن آسیت کمک می‌کند؟
- احتمال بازگشت آسیت پس از درمان چقدر است؟
تحقیقات و آزمایش‌های بالینی آسیت
مطالعات تحقیقاتی که کارآزمایی‌های بالینی نامیده می‌شوند، به یافتن راه‌های بهتر برای پیشگیری و درمان عوارض جانبی مانند آسیت کمک می‌کنند. پزشک شما ممکن است اطلاعاتی در مورد کارآزمایی‌های بالینی داشته باشد.
دریافت کمک در صورت ابتلا به آسیت
عوارض جانبی مانند آسیت می‌تواند از نظر جسمی و روحی دشوار باشد. درخواست حمایت از تیم مراقبت‌های بهداشتی شما مهم است. آنها می‌توانند به شما در آماده شدن برای دوران سخت و گذر از آن کمک کنند. درباره راه‌های مقابله با سرطان، بیشتر بیاموزید.
تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش
نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک